Je kent hem vast wel: meneer X. Hij is lid van de kerk. Welke kerk maakt in dit verband niet zoveel uit, aangezien geen enkele kerk het alleenrecht heeft op leden zoals meneer X. Meneer X is een gewaardeerd lid, mogelijk heeft hij zelfs een leidinggevende functie of staat hij zondags op de kansel. In dat geval heeft hij gestudeerd aan de theologische universiteit waar nog vanuit de oorspronkelijke bedoeling vanuit de bijbel onderwezen wordt. Volgens meneer X is dat maar één universiteit. Net zoals er ook maar één kerk het meest bijbelgetrouw is. In die kerk klinkt elke zondag het Ware Woord Van God.
Overtuigd
Meneer X is een vriendelijke man die graag vertelt en uitlegt. Dat kan hij heel goed, want voor hem is de bijbel een open boek. Als je hem ergens naar vraagt, geeft hij geduldig antwoord, citeert bijbelteksten, tikt op de bijbel en zegt: “Het staat er immers duidelijk!” En als hij van mening is dat jouw houding, relatie of gedrag niet helemaal Gods bedoeling is, weet hij dat haarfijn uit te leggen met gebruik van bijbelteksten. Liefdevol kijkt hij je aan, terwijl hij één van zijn favoriete uitspraken doet: “Niet omdat ik het zeg, maar omdat God het zegt!” Meneer X weet het zeker: de bijbel laat geen ruimte voor twijfel. En omdat meneer X in de juiste kerk zit en op de juiste manier de bijbel leest, heeft hij altijd het gelijk en God aan zijn kant staan. Of tenminste, hij vindt dat hij daar in geloof en vertrouwen vanuit mag gaan, aangezien hij zich laat leiden door de Heilige Geest. Enkel uit genade natuurlijk, want meneer X is een nederige man, die heel goed weet dat hij van nature net zo slecht is als elk ander mens.
Om de één of andere reden vind ik meneer X, ondanks dat hij ontzettend aardig is, een irritante man. Het meest irritant vind ik nog wel dat hij zo op mij lijkt. Want zoals hij volledig overtuigd is van zijn gelijk, zo ben ik volledig overtuigd van zijn ongelijk, al was het maar vanwege het feit dat hij er zo zeker over is.
Meneer X, met zijn overtuigingen, is als de spiegel waar ik liever niet in kijk. De spiegel die ik kapot wil slaan om vervolgens te zeggen dat het lelijke beeld dat ik erin weerspiegeld zie puur en alleen door de barsten van de spiegel komt. Zo zeker als meneer X weet dat je ergens zeker van kunt zijn, zo zeker weet ik dat dat niet klopt. En als er al één waarheid is, dan is mijn overtuiging dat het niet fair is om er vanuit te gaan dat deze waarheid toevallig door jouw bril gezien kan worden. Alsof jouw voorouders en voorgangers het niet fout konden hebben, toen ze je leerden kijken door dezelfde bril als waardoor zij ooit hadden leren kijken.
Angst en veroordeling
Oh, ik begrijp het wel, de gedachte dat alles anders zou kunnen zijn dan je denkt is voor sommige mensen niet te verdragen en zeer beangstigend. Want als datgene waarin zij geloven niet de waarheid is, wat is het dan wel? De behoefte aan een onwankelbaar fundament kan zo groot zijn, dat sommige mensen hun fundamenten liever nooit bouwkundig laten inspecteren, dan dat zij erachter moeten komen dat deze in vergaande staat van ontbinding zijn en het bouwwerk op instorten staat. Want wat moet je dan? Waar moet je dan ‘wonen’?
Het punt is, dat de ‘bril’ waardoor meneer X kijkt, ook de bril is waarmee hij naar anderen kijkt. En dan ziet hij heel scherp, want zijn bijbel is immers helder, dat mevrouw A zich niet bijbels gedraagt, meneer en mevrouw B niet mogen scheiden en meneer C veel te vrijzinnig is in zijn opvattingen. En zo is het niet bedoeld! Meneer X voelt oprecht verdriet omdat er in de bijbel zo duidelijk gewaarschuwd wordt tegen dwaalleer en omdat hij zeker weet dat het God verdriet doet dat zijn kinderen zo eigenwijs en hardleers zijn. Sommigen zijn oprecht, weet meneer X, die proberen, net als hij, echt de wil van God te doen, maar zijn helaas verblind door hun verkeerde opvattingen. Anderen zijn vooral op zoek naar een comfortabel leven voor zichzelf. Die weigeren zich te voegen naar Gods wetten en zetten de teksten naar hun eigen hand. Dat kan niet anders, want het staat er immers duidelijk!
Magisch bewijs
En terwijl er zoveel verschillende kerken en inzichten zijn, gebaseerd op dezelfde bijbel, en je dus zou kunnen concluderen dat deze dan voor velerlei uitleg vatbaar is (ongeacht of dat ‘de bedoeling’ is of niet), heeft meneer X de overtuiging dat de bijbel duidelijk is.
Het lijkt haast wel magisch, zoals meneer X voor alles dat hij heeft geleerd, in de bijbel bewijzen weet te vinden. Alsof de bijbel een hoge hoed is waar hij een wit konijn uit tovert. Elke keer weer. Het staat er immers duidelijk. Kijk maar: meneer X hoeft zijn hand maar in die hoed te steken of er springt al een witgepleisterd konijntje op. Duidelijker kan het toch niet!?
En vol ontzetting schudt meneer X zijn hoofd als een andere ‘tovenaar’ uit diezelfde zwarte hoed een sliert gekleurde zakdoekjes haalt. Maar ook voor deze persoon (die toevallig ook meneer X heet, maar geen familie van hem is) is het meer dan duidelijk, want of hij zijn hand nou rechtsom of linksom in de hoed steekt, hij haalt er altijd een sliert zakdoekjes uit, in alle kleuren van de regenboog. En hij neemt dit voor waar. Voorwaar.
Verzameling regels
Tja, als je zo kijkt, dan staat het er inderdaad duidelijk. Ik had vroeger notities waarop het ook duidelijk stond. Ik noteerde alles wat ik leerde tijdens de kerkdiensten en catechisatielessen. Elke keer wanneer de dominee een stukje van de bijbel had uitgelegd, dan stopte ik die verklaring in een doosje. Ik verzamelde regels en zekerheden en ik koesterde dat als een schat. Alsof het de sleutel was naar het echte leven. Nee, het was beter dan het echte leven. Het echte leven kon verkeerde illusies geven, mij op een dwaalspoor zetten. Maar alleen in de bijbel was de waarheid te vinden. Wat ik voelde en wat ik dacht, mijn eigen ervaringen, deden er niet toe. Het ging om wat me was geleerd. Om wat ik wist. Bijbelse kennis (ellende, verlossing en dankbaarheid) was als een schat waarmee ik het echte, eeuwige leven kon krijgen. Dacht ik.
Maar het was geen schat van leven. Alles in het doosje bedierf, ging stinken en werd troebel. Het was dood.
Leven en laten leven
Ik had, zeg maar, van een dagje op het strand precies genoteerd hoeveel stappen het lopen was naar de zee, wat de temperatuur van het zeewater was, hoeveel kwallen ik had gezien en waar scherpe stukjes schelp op de bodem van de zee hadden gelegen. Maar ik had niet ervaren hoe het voelde om te zwemmen, hoe ik de zee kon ‘proeven’ op mijn lippen en hoe de zon brandde op mijn huid. Ik was alleen maar gefocust geweest op het correct vastleggen van de feiten.
Feiten die niet eens feiten waren. Want een paar uur later waren de aantallen, die ik genoteerd had op mijn lijstje, alweer veranderd. Het aantal stappen naar de zee was veranderd, evenals het aantal kwallen en het aantal schelpjes. Had ik het dan eerder mis gehad?
Ik hield er totaal geen rekening mee dat de zee leeft, beweegt en eb en vloed kent. Dat het in de zee ook bruist van het leven en dat er helemaal niets vast te leggen valt aan iets dat levend is. Zelfs wanneer ik een potje van dat magische, levende zeewater mee naar huis zou nemen, zou het na een paar weken een uur in de wind stinken.
De zee, daar mag je van genieten. In zwemmen of bootjebaden, op varen of surfen, je mag er op je eigen manier mee omgaan. Er zijn een paar regels: Denk om je eigen veiligheid en die van een ander en vervuil niet! Wees zuinig op alles wat leeft. En vecht of schiet elkaar niet de tent uit om een paar doosjes vol stinkende dogma’s.
Iemand die er heilig van overtuigd is dat je huidkanker krijgt van de zon, smeert zich lekker in met zonnebrandcrème en iemand die denkt dat het juist de crème is die de kanker veroorzaakt, gaat gewoon zo onder de zon liggen. De één wil zo gekleed mogelijk en de ander zo bloot mogelijk. Doe vooral wat bij jou(w situatie) past. En houdt rekening met elkaar. Niemand zou gedwongen mogen worden om iets te doen dat tegen zijn/haar eigen inzichten of geweten ingaat.
Verdraagt elkander
Menen dat je het gelijk aan jouw kant hebt, is de wortel van onverdraagzaamheid. Menen dat jouw (aangeleerde) (bijbelse) opvattingen meer waarheid in zich hebben dan de (bijbelse) opvattingen van een ander, kan leiden tot (bijbels) misbruik. Het gelijk of God aan jouw kant menen te hebben, brengt miskenning en onderdrukking van anderen voort.
Nee, niet wijzen naar die ander of naar meneer X. Kijk naar jezelf. Ik ook. Elke keer dat ik meen dat mijn gelijk een hoger gelijk is dan het gelijk van een ander (zoals toen ik dit stuk schreef), zaai ik zaad dat kan ontkiemen tot minachting, hoogmoed en onderdrukking. En zo’n kiem kan uiteindelijk heel geniepig gaan woekeren en uitgroeien tot daden van terreur. Ik ben een terrorist, wanneer ik de zaden van onverdraagzaamheid en zelfingenomenheid laat (op)schieten als onkruid.
Kijk hoe we op terreur reageren. En op elkaar.
“We moeten bidden voor de slachtoffers en de nabestaanden.”
“Je kunt beter iets doen in plaats van te bidden!”
En hop, we zijn alweer aan het kibbelen over wat de beste manier is om met het leven en de dood om te gaan. Als we elkaar nou gewoon de ruimte geven om het op de eigen manier te doen? Als je goed kijkt, dus precies zoals ik dat doe, voorbij de woorden en achter het gedrag, dan zie je in elk mens iemand met angsten en met liefde. Iemand met andere inzichten, maar met dezelfde behoeften.
Laten we verdraagzaam zijn. Ook in de kleine dingen. JUIST in de kleine dingen. Al het grote begint klein. Roei het onkruid van de onverdraagzaamheid uit in je eigen hart. Zorg dat het niet gaat ontsporen en woekeren.
En aangezien ik meneer X zo irritant vind en eigenlijk wel klaar met hem ben, ga ik nu iets anders doen.
Ik ga onkruid trekken.
Lieve Inge,
Blij weer een stukje van jou te lezen, en mijn complimenten voor de inhoud.
Stof tot nadenken, je werkt weer op mijn geweten!
Ik – en ik weet zeker, velen met mij – heb je schitterende stukjes gemist de afgelopen weken.
Met hartelijke groet,
Peter van Montfoort
Dank je wel, Peter! 🙂
Lieve Inge,
Wat jammer dat er nog zo veel X. Mannen en vrouwen. hun bijbel als de ‘WAARHEID’ zien. Je hebt het heel goed beschreven. Wat wordt er veel kapot gemaakt in families door altijd hun gelijk te willen hebben. Onverdraagzaamheid en niet kunnen accepteren hoe anderen denken en leven, dan is er geen Liefde aanwezig. Hoe meer mensen denken het te weten, hoe meer je beseft dat je niets weet, het is gelukkig een mysterie, en ik laat me verrassen.
Ik ook! 🙂
Herkenbaar… hoe meer mensen denken te weten, hoe meer je beseft niets te weten… inderdaad…! <3
Goed dat je die keerzijde ook voelt, Inge. Dat we zelf zo goed denken te weten wat de waarheid in ieder geval niet is. Ik vind mijn eigen zekerheid daarover soms ook lastig. Laatst moest nog iemand oprecht huilen om dat ik had gezegd te denken (lees: te weten) dat ze met haar geloof in een sprookjesland leefde. Wat is de rechtvaardiging voor onze eigen eigenwijsheid??
Met een ‘eigen eigenwijsheid ‘ is niets mis, naar mijn idee. Het gaat ‘mis’ en hier stopt de rechtvaardiging er van, bij het oordeel ( ten gevolge van je ‘ eigen eigenwijsheid’ ) naar een ander.
Als ik in mijn ‘eigen eigenwijsheid’ kritisch kijk naar religie.
Ben ik dan generaliserend bezig als ik stel dat de abrahamitische religies in de kern allemaal gelijk zijn?
Ben ik eigenwijs als ik kritisch naar de uitgangspunten ervan kijk: Het geloof in een almachtige, alwetende, alziende, maar niettemin onkenbare ‘god’ en in een leven na de dood in eeuwige gelukzaligheid voor de gelovigen (van het eigen geloof uiteraard) en eeuwige verdoemenis voor alle anderen.
Als ik ook kijk naar de effecten van religie op de individuele mens, de groep waarin hij leeft, de samenleving(en) en de menselijke beschaving in het algemeen, ben ik dan eigenwijs? Gaat het dan mis?
En als je dan de de verdeeldheid ziet, de onverdraagzaamheid, de haat en het vele bloedvergieten door de eeuwen heen, ook nu nog, omwille van de religie in al zijn varianten.
En je ziet de pijn, de angst en het verdriet, in naam van de religie veroorzaakt door ‘geloofsleiders’ die het geloof van hun volgelingen misbruikten en nog altijd misbruiken voor hun eigen doeleinden.
Gaat het dan mis? Ben je dan eigenwijs? Pedant? Hoogmoedig? Generaliseer je?
Is het dan eigenwijs/pedant/hoogmoedig de wereld te waarschuwen voor de gevaren van religie? Voor het fata morgana dat gelovigen volgen?
Beste Carla,
ik vrees dat Edward het punt dat u wilt maken heeft gemist.
Volgens mij stelt u dat eigenwijsheid niet slecht hoeft te zijn maar als dit leidt tot een oordeel, dat er dan geen rechtvaardiging meer voor is.
Dat is in mijn beleving een onjuiste conclusie.
Een oordeel op zich is niet negatief. Honderden, zo niet duizenden malen per dag beoordeelt de mens zijn omgeving, situaties en ook mensen. Hij zal wel moeten omdat die oordelen hem zijn volgende stappen moeten laten bepalen.
En ook als een oordeel negatief uitvalt hoeft dat nog niet “slecht” te zijn. Als iemand voor het oversteken op een zebra oordeelt dat de aanstormende automobilist niet van plan lijkt te zullen gaan stoppen velt hij een negatief oordeel over deze automobilist maar als die vervolgens inderdaad doorrijdt, was dat oordeel niet slecht.
Het is typisch dat veel woorden die op zich neutraal van inhoud zijn door het gebruik ervan een negatieve lading hebben gekregen. Oordelen is er zo een en bij discrimineren zien we hetzelfde gebeuren. Discrimineren betekent niets anders dan onderscheid maken, feitelijk niets meer en niets minder. In de pluimveewereld is kuikentjes discrimineren niets anders dan het uit elkaar houden van haantjes en hennetjes.
Eigenwijsheid is het niet bevattelijk zijn voor goede raad. Ook dat hoeft niet negatief te zijn al wordt het vaak wel als zodanig gebruikt. Verschillende briljante ontdekkingen en uitvindingen werden gedaan door eigenwijze mensen.
Iedereen heeft zijn eigen overtuigingen en het kan niet anders dan dat de verschillende overtuigingen strijdig met elkaar zijn en tot botsingen kunnen leiden.
Hier verstandig mee omgaan is een hele kunst…….
Groetjes, Jos.
@Wietze: Ik denk dat er geen rechtvaardiging is, alleen een richting om te lopen. Een richting die altijd weer gewijzigd kan worden.
Zo iets, inderdaad. Wie nooit ook eens even schrikt van de eigen zekerheid over iets, staat, denk ik, heel ver weg van wat we van gelovigen vragen.
En ik steun onze opa in zijn keuze voor een godin, mochten we daar echt niet zonder kunnen:) !
Vergat te vermelden dat ik geprobeerd heb iets te schrijven over mijn eigen Chrexit (afscheid van de Unie met Christus).
http://kinderen-van-god.blogspot.com/2016/07/chrexit-adieu-jezus-christus_20.html
“Wees zuinig op alles wat leeft. En vecht of schiet elkaar niet de tent uit om een paar doosjes vol stinkende dogma’s.”
Als god zou bestaan,- wat god verhoede,- zou zij Inge heten!
Liefs en liefde,
Opa.
Hahahah! 😛
En liefs en liefde terug. 🙂 <3
Laatst stond er in dagblad Trouw een verslag van een tweespraak, gevoerd door Bert Keizer (atheïst) en Stijn Fens (gelovig katholiek). Ik schrijft met opzet ’tweespraak’ en niet ‘gesprek’. Het deed me gewoon een beetje zeer om te merken dat ze volstrekt langs elkaar heen praatten, waarbij de atheïst vooral de rol van “meneer X” innam. Er stond een foto bij waarop deze zeker weter fanatiek kijkend zijn vingertje heft. Het is vooral de onmacht die me bovenmatig verbaast; onmacht die zich van ons meester maakt om het écht te laten gebeuren zoals die ander beweert dat het is of dat het zijn zal. Toen een vijandig leger eens een boeddhistisch dorp innam, vluchtten de monniken uit het naburige klooster. Alleen de abt bleef achter. De vijandelijke generaal, berucht vanwege zijn nietsontziende wreedheid, betrad de zaal waar de abt fier rechtop te mediteren zat. De zwaarbewapende militair keek op de abt neer en bralde: ‘Wat zit je daar nou man? Weet je niet dat ik met één houw van mijn zwaard je kop eraf zal hakken?’ De abt antwoordde kalm: ‘En u, generaal, weet u dan niet dat ik dat zal laten gebeuren?’ Ik zoek ernaar, Inge, naar wat er gebeurt als mensen over hun overtuigingen beginnen. Wat maakt ons fanatiek? Misschien is het, zoals jij zegt, angst. Zelfs zo dat mensen die gewoonlijk prima in staat zijn om argumenten af te wegen, die prima kunnen onderscheiden tussen wel- en niet gerechtvaardigde redeneringen, er zich voorbij een of andere grens aan over geven, zonder het zelf te merken. Misschien is het ook de wetenschap dat zonder vaste bakens er alleen maar golven en stromingen zijn in de zee, dat er zonder zekerheden slechts nihilisme rest. Ikzelf, ik geloof niet in ‘om het even’. Ik ben eerder een realist, dan een cynische variant van een scepticus. Ik sta gevoelsmatig achter wat Karl Popper ooit zei: ‘ik weet zeker dat de waarheid bestaat en dat we er nooit zekerheid over zullen hebben’. En we kunnen vanuit alle persoonlijke, nooit objectieve, zekerheden toch ook oordelen over het geweld van die generaal? We weten toch zeker dat hij niet goed bezig is? We kiezen toch intuïtief onmiddellijk partij voor de abt? Gek hè? Zó’n raar dilemma…
Bij lezing van die tweespraak Fens – Keizer voelde ik enige plaatsvervangende schaamte. Nee, zo zou een discussie tussen gelovigen en ongelovigen niet moeten verlopen. Open staan voor elkaars argumenten is wel het minste wat we kunnen eisen. Zwelgen in het geweld van orgelpijpen of de opsmuk van de mis en de geur van wierook is voor mij altijd onbegrijpelijk geweest. Kan dat kritische vragen overstemmen? Van Spinoza wordt verteld dat hij ooit aan de dis zat met o.a. Jan de Witt en andere hoge heren, en van de aanwezige predikant het verwijt kreeg, dat hij zijn ogen open had gehouden tijdens het gebed. “En hoe wil dominee dat weten?”, was de reactie van Spinoza. Is het niet altijd verstandig om de ogen open te houden als het gaat om geloofszaken?
Ja, dat denk ik ook! De ogen wijd open. En niet alleen de ogen, ook het hart. Wijd open voor onszelf en voor elkaar en de wereld om ons heen. <3
@Jan: Dank je wel voor je reactie! 🙂
Mooie woorden van Karl Popper, die ook ik gevoelsmatig vind ‘kloppen’. Ik denk dat ons mens zijn ons de weg wijst. Onze eigen gevoelens, onze eigen angsten, onze eigen duisternis ook.. en tegelijk het besef dat de ander datzelfde voelt/ervaart. Dat maakt dat we voor de abt kiezen en niet voor de generaal… denk ik… 😉
We zijn zo christelijk en hebben onze vijanden zo lief dat we ze met napalm, kalashnikovs en waterboarding beminnen. Maar we hebben gelijk. Net als een stilstaande klok. Die heeft ook twee keer per dag volkomen gelijk.
Beste Inge, ik begrijp dat je dit stukje toestuurt. Maar voor mij is het onomstotelijk dat de hele Bijbel een product van de menselijke geest is en ook door mensenhanden is geschreven. Niets meer, maar zeker ook niet minder. Hartelijke groet, Chaim van Unen
Alhoewel ik vrijdenker ben, ben ik overtuigd dat oude joodse en christelijke geschriften met de beste bedoelingen geschreven zijn en natuurlijk, voor hun tijd, waardevol waren. Dat geldt ook voor de geschriften uit de Aziatische landen.
Zolang men die geschriften in zijn kader en in hun tijd, plaatst, is er niets aan de hand. Als die geschriften blind toepast in onze tijd, wordt dat veelal waanzinnig. IS is daar het beste vb van. Natuurlijk spelen daar de uitbuiting van vele Arabische landen, en misdaden door westerse landen, daar ook een belangrijke rol in.
Jezus is Heer van de Sabbat.
De Sabbat is voor de mens gemaakt.
Het vierde Gebod van God is de Sabbat.
Gods Geboden houden zegt Jezus.
Ja ik weet het beter dan meneer X en mevr B.
Met vr. gr.
Marten Dek.
Een negatieve ontvangst van Marten Dek, die mij enigszins bedroeft, want wie het beter weet dan ieder ander zou toch welkom moeten zijn op een dogmavrije site. Marten is een Zevende-Dags fetischist, voor wie elk probleem opgelost lijkt te zijn als we de sabbath maar op de juiste dag vieren. Lekker belangrijk, zullen jullie denken, en ik denk dat ook wel. Maar hij draagt er ook goede argumenten voor aan, geput uit de bijbel. Dat is dienstig voor onze samenspraak, aangezien de bijbel even duidelijk stelt, dat de wet niet voor hem geldt: ‘christenen zijn bevrijd uit de ketenen der wet’ Losgekocht (Galaten 4), Romeinen 6:14, Romeinen 14:15). Dat is het grappige van de bijbel. Je kunt er altijd uithalen wat je wilt, net als tarotkaarten of de I-Tsjing. We hebben dus allemaal altijd gelijk, of allemaal altijd ongelijk. Meneer X bestrijdt meneer X. Maar ik bewonder de hardnekkigheid waarmee Marten jaren van zijn leven besteed heeft aan zoiets onnozels als de keuze van een rustdag. en dat als je in de WAO zit.
Met vr. gr.
Johan Nijhof
Hier raakt Johan aan de kern van een bepaald niet grappige kant van het verschijnsel religie.
De meerduidigheid van de ‘heilige boeken’. Iedereen haalt eruit wat hij wil, interpreteert dat zoals hij wil, gelooft dat onvoorwaardelijk en verzint de meest ingenieuze argumentaties (om niet te zeggen drogredenen) om dat voor zichzelf en anderen waar te maken.
Het kwalijke ervan is dat er altijd wel een gewetenloze opportunist is die misbruik maakt van de goedgelovigheid van zijn volgelingen.
Dat gaat altijd op dezelfde manier: Er wordt een tekst op de geschikte manier geïnterpreteerd. Er wordt een belofte van een Utopia op aarde en een paradijs na de dood voor de ‘gelovigen’, d.w.z. zijn volgelingen,aan gekoppeld en de hel voor alle anderen. Er wordt een vijand gecreëerd die tot de dood bestreden moet worden.
Soms weten deze opportunisten zo grote massa’s fanatieke volgelingen te motiveren. De geschiedenis van de mensheid is bloedrood gekleurd door de gevolgen hiervan.
Sorry Inge, ik weet dat jij graag de positieve kanten van religie benadrukt en streeft naar verbinding en begrip. En religie heeft ook zo zijn positieve effecten, dat is waar. Ik denk aan de vele charitasinitiatieven, klein en groot, van privépersonen en vanuit religieuze organisaties, de troost en de steun die het geloof kan bieden, al heb ik daar zo mijn bedenkingen over.
Maar nu je een meer gesloten site hebt, voor hen die worstelen met hun geloof, die steun zoeken bij lotgenoten en daar baat bij hebben, vind ik dat deze kant van het geloof hier ook eens onder de aandacht gebracht mag worden.
groet
Edward
Beste Edward,
Ja, ik benadruk inderdaad graag de positieve kanten, maar net zo goed ook de negatieve kanten van religie. Niet voor niets schrijf ik over Religieus Trauma Syndroom, dat in mijn beleving veel meer maatschappelijke aandacht verdient.
Religie an sich kan heel mooi en verbindend zijn, net zoals het ook heel wreed en (familiebanden) verscheurend kan zijn. Zelfde geldt m.i. voor de religieuze mens. Het is maar net wat je ermee doet. En wie een hond wilt slaan, vindt gemakkelijk een stok. Religie kan een lelijke stok zijn die flink pijn doet.
Vaak wordt geclaimd dat de bijbel moeilijk begrijpelijk zou zijn, en sommige teksten stellen inderdaad voor problemen. De meeste problemen ontstaan echter door vooringenomenheid. Bijv.: In het begin schiepen de goden (elohim is meervoud) hemel en aarde.
Als je weet dat er ruim 70 Elohim zijn, waarvan Jahweh er een is, verbaas je je niet over dit groepswerk. Als je een monotheïstische calvinistische theoloog bent, moet je je in alle bochten wringen om de eerste bijbelzin al recht te breien. Ik ken geen Hebreeuws en kan ze niet controleren.
In het Nieuwe Testament is het Koinè Grieks een eenvoudige taal, de lingua Franca van haar tijd, waarmee ik de vertaling zelf kan checken. Recht breien is daar dan ook stukken moeilijker. Naar mijn mening is het niet zozeer de onuitputtelijke ingewikkeldheid van de bijbel die de exegese parten speelt, maar het simpele feit, dat de teksten en leerstellingen elkaar frequent tegenspreken. Wat kun je anders verwachten bij tal van auteurs uit verschillende tijden? Geen wonder dat de roomse kerk tot vrij recent bijbellezing maar liever aan banden legde. Zo voorkom je misverstanden als leken Zacharias 14:21 voor ogen hebben: ”Alle potten in Jeruzalem en Juda zullen de Here der heirscharen heilig zijn”. En calvinistische dominees van hun kant zien er een mogelijkheid in, hun schaapjes uren lang in de kerk te tracteren op hun ingenieuze uitleg, wat zeer tot hun status bijdraagt. Als het zo ingewikkeld moet, lees ik liever J.K. Rowling.
Leefze!
Johan
Een goed artikel. Zeer herkenbaar.
En een hoop interessante reacties eronder.
Ook ik meen te weten hoe het niet zit (de God van de bijbel bestaat niet en de Jezus beschreven in de bijbel heeft niet bestaan [Jezus heeft vermoedelijk wel bestaan]). Dat betekent niet dat ik weet hoe het wel zit.
Over geloof.
Er is over het geloof veel meer geschreven dan ik ooit zal kunnen lezen en ik heb niet de pretentie aan deze uitgebreide literatuur iets oorspronkelijks toe te kunnen voegen. Bovendien zal niemand van mij definitieve antwoorden op de grote levensvragen verwachten. Die kan ik niet geven en ik heb ook geen literaire, religieuze of filosofische aspiraties.
Ik schrijf dit omdat ik veel over dit onderwerp heb nagedacht en gelezen en vaak heb gesproken met gelovigen, atheïsten, priesters, dominees en mensen uit mijn directe omgeving zoals familie, leerlingen, collega’s, vrienden, buren enz. Ik wil proberen mijn gedachten hierover te ordenen. De vraag of het daarna een interessant verhaal wordt, mag de lezer bepalen. In eerste instantie schrijf ik dit voor mezelf.
Graag zou ik beginnen met te zeggen dat ik een zeer diep respect voel voor echt gelovige mensen.
Het zijn mensen die zich realiseren dat er meer is tussen hemel en aarde. Hun geloof bekrachtigt de overtuiging dat ze meer zijn dan moleculen of chromosomen. Het geloof begint bij de confrontatie met geboorte en dood en het daaruit voortvloeiend besef dat het leven eindig is. Hier begint, meen ik, ook het zoeken naar antwoorden op de authentieke levensvragen;
‘Wie ben ik?’ ‘Wat is leven?’ ‘Wat is dood? ‘Hoe is alles ontstaan?’ ‘Waar komt alles vandaan?’
Er is geen fundamenteel antwoord op deze vragen. Het is begrijpelijk dat deze vragen vanaf het allereerste begin tot heftige discussies, oeverloze speculaties en controverses hebben geleid.
Begrijpelijk, want het gaat over leven en dood. Maar het geloof geeft geen antwoord op deze vragen. De wetenschap evenmin en ook voor echte wetenschappers heb ik een groot ontzag.
Gelovige mensen en wetenschappers zijn geen opponenten. Ze helpen en bevestigen elkaar. Ze zijn allemaal onderweg en bezig met een groeiproces, een ontwikkeling. Op een zeker moment staat er een groot mens op die in een visionaire flits (een deel van) het geheel overziet en daar a.h.w. een foto van maakt.
Het groeiproces stolt op dat moment tot een religie of bv. een relativiteitstheorie.
De volgelingen bouwen kerken. De studenten bouwen universiteiten . Kerken en universiteiten zijn instituten waar men zich gaat vestigen en waar de foto’s en de onderzoeksresultaten tot in de puntjes worden bekeken.
Helaas wordt daar vaak vergeten dat iedereen onderweg is en vanaf dat moment worden gelovige mensen en wetenschappers opponenten. Gelovigen bijten zich vast in apodictische dogma’s. Wetenschappers worden starre representanten van een ingenomen standpunt. Men is niet meer onderweg, niet meer op zoek naar de waarheid. In het ergste geval ontaardt dit in radicaal fundamentalisme, omdat iedere relativering van de uitgangspunten als een concessie, als water bij de wijn wordt ervaren. Als een niet te aanvaarden compromis.
Ik hoop dat gelovige mensen en wetenschappers weer reisgenoten worden die elkaars twijfels serieus nemen, elkaar respecteren en liefhebben.
Kees Stikkers
Beste Jos,
Ik ben mij er zeer zeker van bewust dat e.e.a. wel wat genuanceerder ligt. Ik heb slechts willen benadrukken dat er tussen gelovigen en wetenschappers niet alleen verschillen, maar ook overeenkomsten zijn. En in die overeenkomsten tekenen zich voor mij positieve mogelijkheden af. Zoals bv.respect. Juist het wij/zij denken heeft voor Nice was not Nice gezorgd. Oorlog, discriminatie, rassenscheiding, heksenjachten enz. hebben het wij/zij denken als voornaamste motor. En helaas spelen uitgerekend de godsdiensten hier een kwalijke (discriminerende, scheidende en haatzaaiende) rol. Terwijl juist de religie het streven naar consensus zou moeten bevorderen. Er is immers maar 1 God? Dat staat tenminste in al die boeken.
Ik denk dat we het samen zullen moeten doen. Met of zonder God. Dat is mij persoonlijk om het even.
Met vriendelijke groet,
Kees
Beste Kees,
Er is een fundamenteel en onoverbrugbaar verschil tussen wetenschappelijk denken en religieus denken. Dit heeft niets met respect of wij-zij denken te maken.
Het religieus denken van gelovigen gaat uit van de onwrikbare zekerheid van hun geloof: God bestaat. Er is een leven na de dood en de heilige schrift verkondigt de waarheid. Zekerheid met een hoofdletter. Gelovigen twijfelen niet. Zij zoeken geen bewijzen. Zij wéten. Religieus denken is statisch, conservatief, reactionair. Religieus denken blokkeert nieuwe inzichten en is een zware sleeprem op de ontwikkeling van de mens, zowel in kennis als in beschaving.
Wetenschappers twijfelen. Zij willen bewijzen. Zij onderzoeken, experimenteren testen, verifiëren en malifiëren en als zij uiteindelijk denken iets zeker te weten rijzen er nieuw twijfels, nieuwe vragen die nieuwe bewijzen vergen. Wetenschappelijk denken is dynamisch, progressief.
Wetenschappelijk denken helpt de mens vooruit. Levert nieuwe kennis op en bevordert inzichten en zo de beschaving. Dat samenlevingen daar ook materieel wel bij varen is een prettige bijkomstigheid.
Wetenschap houdt zich maar met één ding bezig: kennis vergaren. Daarna zijn er de technici die deze kennis voor de samenleving bruikbaar maken.
Wetenschap houdt zich niet bezig met morele kwesties of andere levensbeschouwelijke zaken. En al helemaal niet met begrippen als ‘wij’ en ‘zij’. Wetenschappers bejegenen andersdenkenden met het normale respect dat men van zijn medemens mag verwachten. Zelfs de ‘four horsemen, de meest militante atheïsten van nu, allen wetenschappers tonen tot in hun meest polemische geschriften dat respect.
Normen en waarden, moraal en levensbeschouwing zijn bij uitstek de gebieden die religie zich toegeëigend heeft. Het is het religieus denken dat zich bezig houdt met begrippen als ‘goed’ en ‘slecht’ en de toetssteen die daarbij gehanteerd wordt is de eigen interpretatie van wat er in de ‘heilige schrift’ verkondigd wordt. Andere interpretaties worden als vals of erger zelfs als ‘door satan ingefluisterd’ afgewezen en bestreden
Religieus denken is intrinsiek onverdraagzaam. Religieus denken is het ultieme wij-zij denken.
De menselijke geschiedenis is bloedrood gekleurd door de gevolgen hiervan.
Beste Edward,
Je hebt volkomen gelijk. Dank je wel voor je nuancering.
Beste Kees, je schrijft:
“Er is immers maar 1 God? Dat staat tenminste in al die boeken”.
Mag ik je daar toch even uit de droom helpen?
Behalve de eerste zin van het 1e scheppingsverhaal, waar al Elohim, goden staat, is er immers Psalm 86:8 “Onder de goden is niemand u gelijk o Heer”.
Psalm 82 begint met God (JHWH) staat op in de raad der goden, houdt gericht temidden van de goden (elohim). In dezelfde psalm “Gij zijt goden, allen zonen van de Allerhoogste”.
Ook zul je toch het verhaal kennen van de wedstrijd met Baël, waarbij het natte hout in brand vliegt na gebed.
Een naijverig god, die geen andere goden duldt voor zijn aangezicht. Pas als je erkent dat er ook andere goden zijn, krijgen die woorden betekenis.
Zelf zie ik dat polytheisme niet zo zitten, maar je bijbel is er vrij duidelijk over.
Beste Johan,
Het polythéisme in de bijbel is mij uiteraard ook opgevallen. Maar de kerk heeft er monothéisme van gemaakt. Met de bekende desastreuze gevolgen.
Met vriendelijke groet,
Kees
Beste Kees,
De verschillen tussen wetenschappers en gelovigen zijn onevenredig veel groter dan de overeenkomsten. Ook het gegeven dat er gelovige wetenschappers zijn legt weinig gewicht in de schaal.
Het “wij en zij” denken is weliswaar een aspect van veel ongerief in de wereld maar zeker niet de oorzaak. Wat dat dan wel is volgens mij wil ik hier niet ter tafel brengen, daar is deze site zeer zeker niet voor bedoeld.
Onze lieve Inge beschikt over ons beider e-mail adres en ik vraag haar hierbij, u het mijne te verstrekken zodat wij op neutraal terrein verder kunnen discussiëren.
Tot mails,
Jos.
Zolang gelovigen de wetenschappers triggeren met inspirerende vragen, zoals over de evolutietheorie: “Is het niet waarschijnlijker dat God gewoon een poppetje van klei heeft geboetseerd en er toen via de neusgaten leven heeft ingeblazen? In plaats dat dat allemaal een crazy toeval zou zijn:?”, vervullen ze zeker een nuttige rol en brengen ze een vrolijke noot. Wanneer ze in weerwil van wiskundig sluitende bewijzen volhouden dat de aarde plat is, en eisen dat dat op scholen wordt onderwezen, ga ik ze een beetje lastig vinden, en wanneer ze oproepen tot gebed om God te danken dat Hij Zijn mederepublikeinen Donald Trump heeft gezonden als verlosser, raakt dat rechtstreeks aan mijn ontspannen nachtrust.
Niet met zoveel woorden gezegd, maar in de kern komt het erop neer (zo lees ik het): de taal waarmee je de werkelijkheid beschrijft of vat is niet de werkelijkheid zelf! Het nauwkeurig beschrijven ervan (lees: het overbrengen van beelden en ervaringen in geschreven taalklanken) kan nooit de werkelijkheid zelf ervaren.
[…] ja, de bijbel. >KLIK< Die volgens sommigen op slechts één juiste manier te interpreteren valt. Wat impliceert dat […]
Prachtig geschreven! Mooie vergelijking met de zee!
https://polldaddy.com/js/rating/rating.js