Gastblog van Marieke Visser.
Ik ben opgegroeid in een strikt, evangelisch milieu. Duidelijk, afgeschermd, veilig. Oftewel: een bubbel. Veel Bijbelkennis, veel ‘naar de letter’, want Gods woord was van kaft tot kaft de waarheid die opgevolgd diende te worden. We hadden duidelijke, rationele regels. Wij leefden met Gods antwoorden, we haalden allerlei teksten uit het verband, maar we kregen de redeneringen altijd rond.
En voor alles was een antwoord. Als je in nood was, kon je bidden. Het kon zijn dat God je verhoorde, maar altijd pas nadat je je wens had uitgesproken. Als je niet verhoord werd was dat ook niet moeilijk te duiden: je moest gesnoeid worden, het was de gebrokenheid van de wereld, of misschien was er wel een zonde in je leven waardoor de verhoring werd belemmerd. Zo ging het verhaal van iemand wiens gebeden allemaal verhoord werden nadat hij gestopt was met roken.
Ook op gebied van relaties wisten we precies wat Gods richtlijnen waren, en wat goed of fout was. Homoseksualiteit was fout. Echtscheiding ook. Dat kwam dus ook allemaal in onze kerk niet voor, want bij ons klopte het: we onderhielden immers Gods geboden en leefden naar Zijn regels..
De regels
Als vrouw moest je je man gehoorzaam zijn, want dat was de scheppingsorde.
De man was het hoofd van het gezin. Dat was ook logisch, want wij vrouwen werden gehinderd door gevoelens. Je man moest jou liefhebben en eren, maar het was zeker niet de bedoeling dat je hem daar op ging wijzen.
Sowieso moest je als christen dienstbaar zijn: de andere wang, de onderste weg, de balk en de splinter, etc etc. Het gevolg was dat je geen grenzen leerde aangeven, en je leerde niet zelf denken. Je leerde wel wát je moest denken. De samenvatting kwam er op neer dat het in de ‘wereld’ om seks en geld draaide, dat de onbekeerden een leegte voelden, dat wij moesten getuigen, dat wij een doel hadden om voor te leven, dat God een plan met ons had, dat wij kracht hadden in moeilijke tijden, en indien we dat niet voelden, moesten we maar denken aan teksten of aan dat Voetstappen in het Zand -gedicht.
Eigen schuld?
We waren overwinnaars, want wij waren gered en de rest ging verloren, hoe erg dat ook was. Ik voelde me helemaal geen overwinnaar, maar dat lag aan mij.
Toen ik verkering kreeg was ik bepaald niet volwassen, en had niet genoeg zelfvertrouwen ontwikkeld om vraagtekens te zetten bij bepaald gedrag van anderen. Als me iets hinderde, zocht ik de oorzaak bij mezelf.
Na een jaar werd er getrouwd. Lange verkeringen waren niet aan te raden en als je toch wist dat God je had samengevoegd, waarom dan nog langer wachten. Huwelijksvoorbereiding was niet nodig: de regels waren immers duidelijk? Samenwonen was uiteraard niet aan de orde. Dat ik iemand trouwde die een enorm traumatische jeugd had doorgemaakt stemde mij niet tot nadenken, integendeel: ik wist zeker dat dit de weg van God was. Ik meende ook echt bevestiging van God te ontvangen in bijbelteksten op het juiste moment, liederen op het juiste moment, en wist zeker dat God tot mij sprak. Dit waren precies de aanwijzingen die ik zocht, zo sprak God tegen de mensen in de bijbel, en tegen de christenen in mijn omgeving! God zou me kracht geven. Ik hoefde alleen maar te vertrouwen, en ik zou kracht krijgen en gedragen worden.
Na tien jaar van geen makkelijk huwelijk, bleek mijn man een buitenechtelijke relatie te hebben. De vrouw in kwestie biechtte het op en er was dus geen ontkennen meer aan. Mijn man zat volkomen stuk, en de oudsten stonden om hem heen, als om een kind van God dat een zonde had gedaan maar nu gelukkig berouw had.
Ze veroordeelden het absoluut, maar nu God vergeven had diende er verder niet meer over gesproken te worden.Wat een ontzettend schadelijke gang van zaken was dat! Maar ook toen dacht ik: dit wil God blijkbaar. Later zal ik het begrijpen. Ik ben nu een voorbeeld voor anderen. Het gaat niet om mij.
En ik hield vol, en stopte steeds meer mijn gevoel weg. Ik werd een ‘barbapapa’. Ik voegde me, en ergens onderweg raakte ik het laatste stukje van mezelf ook kwijt. Oja, er werd óok gezegd: in de wereld is het: eens een dief, altijd een dief. Bij God krijg je nieuwe kansen. Ook daar had ik geen weerwoord op.
Recht praten
Het gedoe met vrouwen ging helaas door, en nu openlijker. Gedoe in de breedste zin van het woord: gesprekken (‘Niks mis met praten, hoor!’), klussen (‘ze heeft niemand anders, weet je wel hoe alleen ze staat? En dan moet ik haar ook nog in de steek laten? Zij ziet mij als gebedsverhoring en jij wilt dat in de weg staan? ’), hugs (‘alleen angsthazen als jij doen daar moeilijk over hoor! Alsof we naakt zijn!”), samen naar een christelijk concert (‘jij houdt toch niet van dat soort muziek’). De vrouwen stortten hun hart bij hem uit (‘dat komt omdat er herkenning is, we hebben allebei een moeilijke jeugd gehad, dat snap jij niet’), wandelen (‘In de openbaarheid! Als ik fout zat, deed ik wel stiekem’) , veel mailen, bij hen op bezoek als ze alleen thuis waren (“God ziet mijn hart aan en ziet dat ik zuiver ben, de mensen denken toch wat ze willen denken’)
Hij wilde als christen leven, zoals Jezus zijn, en niet de letter en de regeltjes volgen zoals de farizeeën deden. En ik had geen weerwoord.
En het ging me er niet om dat hij niet met vrouwen mocht omgaan. Het probleem was dat hij mijn gevoelens, bezwaren en behoefte aan verklaring totaal niet serieus nam, maar als mijn ‘zwakte’ zag en gebruikte om mij te beschuldigen en te onderdrukken. Het was manipulatie met een christelijk sausje. En ik had, met dank aan mijn christelijke opvoeding, niet geleerd om zelf grenzen te stellen. Ik denderde over mijn gevoelens heen, en rationaliseerde het weg .
Greep me vast aan de lichtpuntjes, vergoelijkte bijna alles, bedacht dat ik ook een zondig mens met vele fouten was, ging steeds meer in de overleefstand en raakte mezelf kwijt. Dacht op een gegeven moment dat ik degene was die gek was.
Jullie voelen het al aankomen: toen zelfs mij de schellen van mijn ogen gingen hervond ik mijn ruggengraat en vroeg de scheiding aan. En daarna ging de beerput open: vanaf het begin van het huwelijk waren er relaties geweest. Het heeft alles te maken met dissociatie en met grote beschadigingen, dat is het enige dat ik er verder nog over kwijt wil.
De bubbel klapt
Wat ik erg vind is dat ik me zo vergist heb in God. Of eigenlijk in mijn gevoel, gedachten en kennis over God. Ik dacht al die jaren kracht van God te krijgen, lichtpuntjes te zien, zeker te weten dat God wilde dat ik volhield, vergevensgezind te zijn.
Ik wist zeker dat alles van God kwam, terwijl ik nu weet dat ik gedreven werd door angst, inbeelding, het goed willen doen, overtuigd zijn dat ik een getuige moest zijn. Uiteraard wist ik niet van de relaties, maar wel onderging ik als ‘goed christen’ de afwijzing, het aparte gedrag. Mijn man ‘kon er niets aan doen vanwege zijn moeilijke jeugd’, en God wist alles. Voor jezelf opkomen was geen optie, en ik kon het ook niet meer, na al die jaren. Mensen die roepen ‘ik had dat niet gepikt’, begrijpen er niets van hoe dit soort gedrag werkt op de omgeving.
Voor ik definitief afscheid nam van het christendom, heb ik nog een tijd gedacht dat ik dingen verkeerd geïnterpreteerd had.
Dat is wat christenen nu ook tegen mij zeggen: natuurlijk mag je grenzen aangeven! Natuurlijk wil God dat je zegt wat je voelt. Wat dat betreft zijn er ook in de gemeenschap waar ik vandaan kom, wel dingen gezonder geworden, hoewel ik nog steeds zie dat alles aan Gods leiding wordt toegeschreven, God heeft er een bedoeling mee. En dat komt op mij niet gezond over, het is vrij fatalistisch. Maar ondanks alles stortte mijn christenzijn als een kaartenhuis ineen.
De bijbelverhalen kwamen me steeds onlogischer voor, al tijdens mijn huwelijk trouwens. Eerst viel het creationisme weg, daarna de verhalen van Noach, Job en de hel. Dat was allemaal nog geen probleem. Maar op een gegeven moment kwam ik er achter dat er wel heel veel niet klopt. de getallen kloppen niet, de jaartelling klopt niet. Adam en Eva kunnen onmogelijk 6000 jr geleden geleefd hebben. Je moet je in steeds meer bochten wringen om het kloppend te houden. Dit was meer het rationele gedeelte.
Ook kwam ik er achter dat het christendom dat wij hier nu hebben wel heel erg westers is. Het gedachtegoed, bedoel ik. Dingen als een ‘relatie’ met God hebben, God die ‘knipogen’ geeft, persoonlijk met jou een plan heeft. Ook gedachtes als ‘verzoening door voldoening’ zijn helemaal niet zo bijbels als altijd werd aangenomen. En toen ik ook dat laatste stukje losliet, voelde ik een opluchting en bevrijding. Ik kijk met bevreemding naar de evangelische wereld, waar bij velen nog steeds een enorme kort door de bocht indeling is.
Alsof niet-christenen alleen voor geld en seks gaan en als ze eerlijk zouden zijn, erkennen zouden dat er een grote leegte in hun leven is.
Maar ik was net zo, toen ik in die bubbel zat.
Verdriet en rouw
Ik denk nog vaak na over hoe alles zo heeft kunnen lopen en wat had er anders kunnen gaan. Dat je met iemand trouwt die een dubbelleven leidt en waar psychiatrie speelt, dat overkomt veel meer mensen, zeker niet alleen christenen. Dat is sowieso enorm ontwrichtend, en iedere keer als ik dit soort verhalen lees, lees ik mijn verhaal: ‘Ik dacht dat ik degene was die gek was.’ Je gaat kapot aan iemand die je de ene dag naar beneden haalt en de volgende dag vergeving vraagt, of je nu christen bent of niet. Dus dat zie ik als het ‘stomme pech’ gedeelte.
Maar ‘dankzij’ mijn christelijke achtergrond dacht ik met hem te moeten trouwen, dacht ik aanwijzingen en bevestiging van God te krijgen, en koos ik niet voor mezelf. En dankzij mijn christelijke achtergrond leerde ik niet zelf te denken, zelf te vinden, zelf te voelen, zelf grenzen aan te geven. En was ik gevoelig voor mensen die mij vertelden wat God wilde.
De echtscheiding is nu meer dan 5 jaar geleden. Het gaat nu redelijk goed. Ik ben er nog niet. Soms komt er een boosheid op, om de verloren jaren. Ook verdriet, omdat je een aantal tools niet hebt meegekregen. Maar daarnaast ook de bevrijding, het mogen uitspreken wat je echt voelt, en vooral het leren dat dat oke is. Ik mag zelf keuzes maken en naar Timboektoe verhuizen als ik dat wil, en hoef niet te wachten op bevestiging van God. Laat staan dat je dingen kiest om te doen die je tegenstaan, zodat je dan zeker weet dat het niet je eigen vlees is dat dat wil. Wat een kronkels.
Het is oké
Het opbouwen van zelfvertrouwen was een hele klus, maar dat gaat steeds beter! Wat ik leer is dat het oké is dat er pijnpunten blijven, en de vraag is of die weg zullen gaan. Ik merkte dat ik naar christenen wilde uitstralen dat ik nu bevrijd ben en dat alles nu goed gaat. Dat is niet zo en ook dat mag ik loslaten. Trouwens, bij niemand gaat ooit alles goed. We strompelen allemaal af en toe.
Dat ‘wij zijn overwinnaars’-verhaal is zo beschadigend.
Wel prijs ik me gelukkig met de goede mensen om me heen, mijn nieuwe leven, de dingen die goed gaan.
Ik heb goede hulp gehad van een psycholoog die bekend is met het christelijke wereldje, indien iemand de naam van diegene wil weten, mail ik dat wel (midden vh land).
©Marieke Visser
Ben je geraakt door deze gastblog? Wil je reageren? Je kunt je reactie plaatsen onder dit bericht (even omlaag scrollen). LET OP: Opbouwende, verbindende en steunende reacties zijn zeer welkom, kritiek en felle discussies worden niet geplaatst of verwijderd. Gastbloggers op Dogma-vrij wordt op deze manier een beschermde omgeving geboden om hun verhaal te vertellen.