Laten we het gezellig houden

Inge Bosscha

8 jaar geleden

“Nou jongens, laten we het gezellig houden! Wie wil er nog koffie?”

En daar zit je dan, op je allergezelligst, het onderwerp dat je zojuist bespreekbaar probeerde te maken, weer in te slikken.

Bij gebrek aan gehoor wordt er over veel dingen niet gesproken. Mensen zwijgen heel wat af.
En de keren dat je ergens over begint dat niet ‘gezellig’ is, kan je geconfronteerd worden met een gespreksstopper, zoals in bovenstaand voorbeeld.

Zo lastig als het kan zijn om een betekenisvol gesprek te beginnen, zo gemakkelijk is het blijkbaar om een gesprek voortijdig te beëindigen.
In deze maatschappij van ‘maakbaarheid’ moet alles ruiken naar succes en gezelligheid.
Wat wordt er allemaal niet weggemoffeld onder hoogpolige tapijten van perfectie?

We willen er gewoon niet naar kijken.

Neem dat vreemde plekje op je lijf, dat je niet helemaal vertrouwt en waarmee je eigenlijk eens naar de dokter moet. Diep van binnen ben je bang dat je een nare boodschap krijgt. En dat wil je niet. En dus vertel je jezelf dat het heus wel meevalt en denk je er zo weinig mogelijk aan.

Een ‘tumor’ van narigheid verdwijnt echter niet vanzelf als je het maar negeert. Wat aan de buitenkant niet zichtbaar wordt (gemaakt), is nog wel degelijk aanwezig en kan onder het oppervlak zelfs woekeren en steeds naardere vormen aannemen.

Til dat tapijt eens op en kijk wat er allemaal onder ligt. Ook als het stinkt. Juist als het stinkt!
Wanneer er geen licht en lucht bij komt, stinkt uiteindelijk de hele kamer.

Vaak is het angst voor de eigen onmacht die maakt dat mensen niet geconfronteerd willen worden met het verdriet van de ander. Soms kan je namelijk helemaal niets doen om dit verdriet te doen verdwijnen. Dat voelt machteloos. Behoedzaam laveren we dus om de poel van dit verdriet heen.

Waarom ontslaan we onszelf niet van de ‘plicht’ om alles te ‘helen’? Waarom accepteren we niet dat er dingen zijn waar geen oplossing voor is en ook geen oplossing voor komt? Waarom accepteren we niet dat er vragen zijn zonder antwoorden? Waarom erkennen we niet dat we soms niet weten wat we moeten zeggen? Het zou toch raar zijn wanneer we voor elke denkbare situatie een weloverwogen reactie hadden klaarliggen?

Het grootste onrecht dat iemand met pijn kan overkomen, is wanneer er niet geluisterd wordt! Wanneer zijn of haar behoeften en pijn niet erkend worden. Miskenning. We hoeven de behoeften van een ander niet te bevredigen. We hoeven de pijn niet te helen. We hoeven deze alleen maar te kennen. Te erkennen. Sommige behoeften kunnen helemaal niet bevredigd worden. Sommige wensen gaan niet in vervulling.

Wat zeg je tegen iemand op zijn sterfbed die vol pijn uitroept: “Ik wil LEVEN!” Je kunt niets doen of zeggen waardoor deze persoon krijgt wat hij zo begeert. Je kunt wel zijn hand vastpakken en zeggen: “Wat erg dat je moet sterven…” Benoem de pijn! Erken de pijn!

Licht en lucht.

In mijn leven ben ik ook ontzettend veel christelijke gespreksstoppers tegengekomen.

“Je hoeft niet bang te zijn, de HERE is bij je.”

(Vertel niet over je angst.)

“God maakt alle dingen nieuw.”

(En nu niet meer huilen, want alles komt goed.)

“Ja, dat zullen wij nooit begrijpen. Gelukkig weet God het wel.”

(En nu geen moeilijke vragen meer stellen.)

“Ik wens je in deze moeilijke tijd Gods zegen toe.” En: “Ik zal voor je bidden.”

(Ik vraag niet naar je gevoelens, want ik weet niet wat ik daarmee aanmoet.)

“Mensen (of kerken) zijn nou eenmaal niet perfect. Alleen God is perfect.”

(En nu niet meer zeuren.)

“Ik heb het bij God gebracht.”

(Ik weet niet wat ik eraan kan doen en ik ga ook niet iets bedenken of het jou of een hulpverlener vragen.)

“God zal het doen.”

(Ik doe niks.)

Al deze uitspraken zijn ongetwijfeld zeer goed bedoeld, maar daar gaat het niet om. Het gaat erom dat ik er een boodschap in hoor die ongeveer zo klinkt:

“Wat je zegt geeft me een ongemakkelijk gevoel en ik heb liever dat je hier voortaan over zwijgt.”

Het gaat erom dat ik ruimte mis om mens te zijn. Dat deze zinnen vaak het enige waren dat er over pijnlijke dingen werd gezegd. Dat dit het was, en dat je het verder zelf moest uitzoeken. Wat in mijn geval betekende dat ik zeer bedreven werd in het wegstoppen van mijn gevoelens, nog voor ik ze goed en wel had gevoeld.

VALKUIL

‘Doe wel en zie niet om.’ Zet je in voor je medemens, hoop niet op erkenning of dankbaarheid, maar doe gewoon je goede werk. Sta niet stil bij je eigen gevoelens, maar bedenk hoe je steeds weer een ander van dienst kunt zijn. Het draait niet om jou, het draait om de ander. Om God en de naaste, de medemens. Je moet dienstbaar zijn, nederig, bescheiden, jezelf verloochenen en je kruis op je nemen. Richt je blik niet op jezelf, maar op Jezus. Geen navelstaarderij, maar naastenliefde!

Tegenwoordig begrijp ik hoe deze, voor sommigen wellicht nobel klinkende, woorden een enorme valkuil kunnen zijn. Wanneer je ze opvat op een manier waarbij je aan jezelf voorbij gaat, dan kunnen deze woorden de aanleiding zijn voor diverse psychische en lichamelijke klachten. Groeiende gevoelens van wrok, onbehagen, miskenning, verdriet of zelfs een depressie en burnout kunnen het gevolg zijn wanneer je aan jezelf voorbij gaat en je gevoelens al weggestopt hebt voor je ze kunt voelen.

Jezelf ‘leeg’ geven werkt niet. Je moet weten wanneer je moet tanken en waarmee je je tank kunt vullen. Je moet weten wat je nodig hebt voor jezelf! En om te voorkomen dat je ‘leeg’ raakt, móet je stil staan bij je eigen gevoelens en je eigen behoeften.

Dan moet je dus ook weten wat je tekort komt, wat je mist, wat je graag zou willen en.. waar het dus pijn doet… Onvervulde behoeften. Als je leerde om hier niet naartoe te gaan met je aandacht, dan zal je automatisch ook minder open staan om de onvervulde behoeften van anderen op te merken. De onvervulde behoeften van anderen herinneren je namelijk aan de onvervulde behoeften van jezelf. En omdat je onbewust de missie hebt om deze niet te voelen, probeer je uit alle macht te voorkomen dat de ander iets kan voelen dat jou per ongeluk kan herinneren aan jouw onderdrukte gevoelens.