Op mijn strak opgemaakte bed, in mijn kamertje in het vrouwenopvanghuis, hield ik mijn trillende knieën zo stijf mogelijk tegen elkaar aan, mijn ogen gericht op mijn zwangere buik.
Hij zat breeduit op de enige stoel die het kamertje rijk was en leunde comfortabel achterover met zijn handen achter zijn hoofd.
Het was hem allemaal al duidelijk. Hij onderbrak me met een schamper lachje en de woorden: “Ach, dat zijn gewoon ruzies met handtastelijkheden!”
Er raasden allerlei gedachten door me heen, maar ik zei niets. Ik voelde boosheid, omdat hij mijn verhaal al aan de kant schoof, terwijl ik nog maar net was begonnen. Ik voelde wanhoop, omdat er nog zoveel meer te vertellen was en omdat ik voelde dat ik dat niet durfde. Niet tegen hem. Ik wilde dat hij weg zou gaan, maar het enige dat ik deed was zorgen dat hij niet kon horen en zien hoe snel mijn ademhaling ging en hoe ik bijna moest huilen.
Ik had alleen maar geleerd om te zwijgen, zo weinig mogelijk ruimte in te nemen en onderdanig te zijn. Ik kende mijn grenzen niet en stond niet in mijn kracht.
Ik was totaal niet in balans, doordat ik nog geen toestemming had om te zijn wie ik ben.
Mannelijk en Vrouwelijk
Elk mens heeft mannelijke en vrouwelijke eigenschappen. Over het algemeen zie je bij mannen vooral mannelijke – (zoals: hard, rationeel, helder, naar buiten gericht) en bij vrouwen vooral vrouwelijke (zoals: zacht, emotioneel, duister, naar binnen gericht) eigenschappen op de voorgrond, maar andersom is net zo goed mogelijk. Ik groeide op in een wereld waarin de mannelijke eigenschappen domineerden en waarin ik, als vrouw, geacht werd mijn gevoelens te onderdrukken.
Ik had geleerd om op een ‘mannelijke’ manier in het leven te staan. Naar buiten gericht, rationeel, met op elke vraag een vaststaand antwoord.
Daar kwam bij dat ik mij als vrouw diende te onderwerpen aan het gezag van de man. De duidelijkheid en de antwoorden waarmee ik had leren leven, waren de duidelijkheid en de antwoorden die mij door mannen waren aangeleerd.
Het mannelijke domineerde niet alleen in mijn omgeving, maar ook in mezelf. Ik had niet geleerd om kwetsbaar te zijn, om emoties te tonen, of om überhaupt te weten wat ik voelde. Ik bedwong mijn gevoelens met mijn verstand, met ‘regels’ en met wat ik ‘wist’.
“Niet bang zijn, de HERE is bij je!”
Alsof het mogelijk was om met een soort spreuk mijn angsten te bezweren. Ik was zo druk met onderdrukken en ontkennen, dat het mij volledig ontging, dat ik naast angst ook schuldgevoelens ontwikkelde vanwege die angst. Ik kwam uiteindelijk steeds meer klem te zitten doordat een deel van mij er niet mocht zijn, maar nooit verdween.
Mijn vrouwelijkheid werd onderdrukt door mensen van wie de ‘vrouwelijke’ eigenschappen ook onderdrukt waren en die niet wisten hoe ze daarmee om moesten gaan. We zaten allemaal in hetzelfde mannelijke schuitje en we roeiden met onze mannelijke riemen een weg door een zee van nooit gehuilde, vrouwelijke tranen.
Dominantie en disbalans
Wanneer ik terugdenk aan mijn meest bepalende kerk-ervaring, dan is dat helaas de ervaring waarin het mannelijke kerkgezag haar dogmatisch gelijk (“Jij mag niet scheiden”) boven mijn persoonlijk welbevinden plaatste. Hun regels boven mijn gevoelens.
Ik begrijp/geloof dat deze mannen de beste bedoelingen hadden. Ik heb gezien hoe zij, die oordeelden over keuzes in de levens van anderen, onder grote druk stonden. Verantwoordelijkheid weegt zwaar, wanneer je een sleutelrol denkt te hebben. Maar zolang het vrouwelijke onderdrukt wordt, kan zij niet meedoen en is er een gebrek aan zachtheid en intuïtie, wat elke beslissing een onnatuurlijke en zware lading geeft.
Ik begrijp achteraf heel goed waarom ik, als creatieve, nieuwsgierige, relatiegerichte en hooggevoelige vrouw, mij niet langer meer thuis en welkom voelde in deze omgeving. Ik begrijp ook heel goed waarom ik niet de enige ben die deze ervaringen heeft. Het is voor mensen met (veel) vrouwelijke eigenschappen buitengewoon moeilijk om aansluiting te vinden in een door mannelijkheid gedomineerde omgeving.
Helaas zijn de verhalen, van zowel mannen als vrouwen die zich onvrij, gediscrimineerd en onderdrukt hebben gevoeld in de kerk, talrijk.
Deze mannelijke overheersing is bedoeld als bescherming voor het vrouwelijke, dat ‘in opstand’, ‘boosaardig’ of ‘(geestes)ziek’ is. Het mannelijke ‘hoe het hoort’ houdt het vrouwelijke ‘hoe het voelt’ in bedwang. Religie domineert over relatie. Het rationele overheerst het emotionele.
Kom naar buiten!
De zachte, emotionele, kwetsbare en relatiegerichte vrouwelijke eigenschappen in mij huilen om dit onrecht dat nog elke dag plaatsvindt.
Ik sta buiten, maar ik ken en ik zie het onrecht dat binnen plaatsvindt. Soms sta ik daar, wanneer iemand struikelend naar buiten rent, snakkend naar ruimte en lucht, soms huilend als een wolf.
Dan gooi ik mijn hoofd in mijn nek en huil mee. Ik voel mijn innerlijke strijdlust en kracht, mijn mannelijke eigenschappen! Ik stel mij voor hoe ik stampend naar de deur loop, deze met een ruk open gooi en roep dat het nu maar eens AFGELOPEN moet zijn! Om dan, mezelf breed makend, dominant op de leiders af te stappen en deze uit te dagen mee naar buiten te komen.
Nee, niet om te vechten.
Om te kijken.
Buiten, op een stenen trap, zit God met een kind aan haar borst. Op haar schoot en aan haar rokken zitten zij, die het binnen niet meer uithielden of werden weggestuurd.
Getroost.
Kom dan, kom!
Verberg je vermoeide hoofd in haar zachte schoot en voel hoe je zekerheid smelt als was.
Ze wil je niets afnemen, ze wil je iets geven.
Ze wil je niet breken, ze wil je troosten.
Het is Goed…
“Aan haar vertroostende moederborst zullen jullie drinken en verzadigd worden, haar rijke, volle borsten zullen je zogen en verkwikken. […] Je zult op de heup gedragen worden en worden gewiegd op haar schoot. Zoals een moeder haar zoon troost, zo zal Ik jullie troosten…”
(Jesaja 66:11-13)
8 Maart is het Internationale Vrouwendag. Deze dag staat symbool voor de strijd die vrouwen wereldwijd hebben moeten leveren om gelijke rechten te verwerven, en het herinnert ons eraan hoeveel werk er nog te doen is.