Ik zie mezelf nog zitten. Ik herinner mij de kleur van het licht en ruik de geur van het zaaltje op de bovenverdieping van het kerkgebouw, waar ik 6 jaar lang, samen met leeftijdsgenoten, 1 x in de week catechismus onderwijs volgde. Het laatste jaar was ‘belijdeniscatechisatie’, waarmee ik intensief werd klaargestoomd om toe te treden als volwaardig lid van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt (GKV). Aansluitend deed ik op mijn 18e, uit diepe overtuiging, ‘belijdenis van mijn geloof’, waarna ik lid was in volle rechten en plichten van de GKV.
De glimlach op mijn gezicht maakte al snel plaats voor gevoelens van verbijstering en schaamte, toen ik de lesstof begon te lezen. Het is raar, want ik weet heel goed wat mij vroeger geleerd werd, maar nu ik het zwart op wit voor me zag, na al bijna 15 jaar geen lid meer te zijn van de GKV, ervoer ik het als schokkend. 15 jaar geleden was ik het hier dus nog roerend mee eens en geloofde ik in de onfeilbare waarheid van deze lesstof. Sterker nog, mijn hele generatie heeft binnen de GKV op deze manier leren denken. De generatie die nu zelf kinderen opvoedt.
Uitgebreid werd onze eigen Ware Leer besproken en daarnaast werd er per kerk op een rijtje gezet wat aan deze kerken niet deugde en waarom de GKV ten opzichte van die kerken ‘bijbelser’ en ‘waarachtiger’ was. Ik las met ingehouden adem de ene na de andere bladzijde, waarop diverse denominaties stelselmatig werden afgekeurd om de valse leer die zij verkondigden.
Voor belangstellenden heb ik enkele pagina’s toegevoegd.
De Nederlands Hervormde Kerk.
De Gereformeerde Synodale Kerken.
De Christelijke Gereformeerde Kerken.
De Nederlands Gereformeerde Kerken.
Nu denk ik: wat een suggestieve en manipulerende uitwerking heeft deze tekening, door gebruik te maken van die ene rechte lijn en daar de naam van de GKV aan te koppelen! Het is natuurlijk maar net hoe je het tekent…
Maargoed, ik geloofde het toen. Het was een geruststellende gedachte dat in onze kerk de Ware Leer verkondigd werd. Dat was ook de reden waarom de kerkenraad met droefheid mededeelde dat een gemeentelid zich had onttrokken aan de GKV om lid te worden van bijvoorbeeld de Christelijk Gereformeerde Kerk (CGK). Als er echter iemand uit de CGK zich onttrok om bij de GKV, bij ons, lid te worden, was er grote vreugde. De vreugde om een zondaar die zich had bekeerd.
Want dat leerden we. De gelovigen die lid waren van de verkeerde kerken, waren zondaars. Ja natuurlijk, wij ook, o we waren zeker niet hoogmoedig, want slechts uit genade werd je immers behouden, maar wat was het ondertussen belangrijk hoe dit thema ‘genade’ uitgelegd werd en wat konden andere mensen daarin falen en misleid zijn.
We leerden ons hoofd te schudden om de groep mensen uit de Nederlands Hervormde Kerk (NHK) die qua leer erg veel op ons leken, de confessionelen en de Gereformeerde Bond. Zij bleven in de ‘foute’ NHK, omdat ze ‘een zieke moeder’ niet wilden verlaten. Ik vond dat in eerste instantie heel liefdevol klinken. Gelukkig kon de dominee mij met één zin doen inzien dat deze, mij sympathiek lijkende mensen, toch volslagen fout zaten, aangezien deze ‘zieke moeder’ immers een ‘ongehoorzame moeder’ was!
En zo leerde ik mijn hoofd te schudden om al die gelovigen die, zo lang ze zich niet bij ons aansloten, allemaal misleid waren. En ik leerde intens dankbaar te zijn omdat ik, door Gods genade, geboren was bij ouders die lid waren van de kerk met de Ware Leer.
Of nou ja, spreken over de Ware Leer werd uiteindelijk door veel mensen toch wat hoogmoedig gevonden. In alle nederigheid spraken we daarom vervolgens steeds vaker over ‘De Meest Ware Leer’.
Ik schaam mij.
En tegelijk ben ik blij dat ik daaruit gestapt ben. Dat ik nu niet meer hoef te geloven dat ik op het best mogelijke plekje terecht gekomen ben en meewarig het hoofd hoef te schudden om mensen die op net weer aan ander plekje staan met, logisch, andere uitzichten en inzichten.
Hoe haalden we het in ons hoofd om werkelijk te geloven, nota bene als in ‘zeker weten’, dat toevallig precies de ons aangeleerde inzichten overeen zouden komen met de ‘oorspronkelijke bedoeling’ van de ‘door God geïnspireerde’ bijbel? Filosofisch gezien ging mijns inziens op theologisch gebied alles fout toen bepaalde aannames werden geduid als ‘door de Heilige Geest geïnspireerd’ en andere aannames het stempel kregen van ‘duivels’. Wie bepaalde dat in vredesnaam? En waarom?
En waar was de ruimte om van (ingrijpende) inzichten te verschillen zonder elkaar hierom te moeten afwijzen en buitensluiten?
En wie heeft bepaald dat het ‘nederig’ en ‘gehoorzaam’ was om bovenstaande vragen niet te stellen, maar ‘hoogmoedig’ en ‘eigenwijs’ om dat wel te doen?
Waarom kan je alleen maar ‘nederig en gehoorzaam’ zijn wanneer je op deze leer, op de aannames die gedaan zijn in het verleden, ‘ja’ en ‘amen’ zegt?
Waarom is het hoogmoedig om de eigen leer in twijfel te trekken? (Ik weet het antwoord wel. We leerden namelijk dat het hoogmoedig was om je eigen verstand te gebruiken. Zowel je gevoel als je verstand moesten onderworpen zijn aan Christus. En blijkbaar was ‘Christus’ zo’n beetje gelijk te trekken aan de leer van de GKV?)
Waarom ben je niet hoogmoedig wanneer je deze toch bij uitstek ‘leer van hoogmoed’ in ‘gehoorzaamheid’ aanneemt als zijnde ‘onfeilbaar’ en ‘waar’?
Ben ik de enige die niet begrijpt wat er ‘nederig’ is aan ‘het gehoorzaam aanvaarden’ van het geloof in de onfeilbaarheid van de eigen leer?
Ach ja, er zullen in de afgelopen jaren heel veel dingen veranderd zijn.
Maar ik ben weinig hoopvol wanneer ik in een artikel als dit lees, hoe op precies dezelfde manier als het mij vroeger geleerd werd, ‘andersdenkenden’ afgewezen worden.
Afwijzing met de bijbel in de hand en het vermeende gelijk aan de eigen kant.
Een grotere vorm van misbruik van de bijbel kan ik mij niet voorstellen.