Ik weet nog hoe ik stond te trillen op mijn benen, toen ik mij realiseerde dat mijn eerste bevalling nu echt begonnen was. Er stond iets groots te gebeuren en mijn eigen lijf zou er een hoofdrol in spelen. Ik had er al veel over gelezen en met ervaringsdeskundigen over gesproken, maar nu zou ik het dan echt gaan beleven. Velen waren mij al voorgegaan en ik wist dat er sowieso geen weg terug meer was. Iedereen kwam er, hoe dan ook, doorheen, dus ik ook. Maandenlang had mijn kindje in mij kunnen groeien. En nu was de tijd rijp. Wat was het ontzettend spannend en bijzonder om mee te mogen maken! De pijn was sterker dan ik mij had voorgesteld,  maar de oerkrachten die vrijkwamen waren dat ook! Wat een kick om in de pijn en het proces te duiken en in alle puurheid krachtig te zijn en te focussen op wat mijn lijf deed, in verbondenheid met mijn nog ongeboren kindje!

Mijn doodzieke zwager wist ook dat er dingen met zijn lijf zouden gebeuren die hij nog nooit had meegemaakt. Ook in zijn lijf was al maandenlang iets aan het groeien. Alleen was dat geen kindje, maar een tumor. Geen nieuw leven, maar de aankondiging van zijn dood. (Ik schreef daar al eerder over; je kunt dat hier lezen: >KLIK< ) Ook hij had alle informatie verzameld die hij kon krijgen om zich zo goed mogelijk voor te bereiden. Ook hij was vol vertrouwen en wist: iedereen kan het, dus ik ook. Ook voor hem was geen weg terug. Hij had geen idee wat hem qua pijn te wachten zou staan en of er na het stervensproces nieuw leven zou beginnen, maar hij had goede hoop. Hij was tevreden met en dankbaar voor het leven dat hij had geleefd. Nieuwsgierig en vol vertrouwen op het onbekende heeft hij uiteindelijk alles losgelaten dat hem zo lief en dierbaar was.

Op Eerste Pinksterdag is hij overleden op 38-jarige leeftijd. Mijn zusje, zijn en mijn familie, achterlatend in intens verdriet, maar ook in grote dankbaarheid, omdat we deze lieve man hebben mogen kennen en om zoveel mooie en inspirerende herinneringen die hij nalaat.

Hij is inmiddels begraven en het leven gaat, raar genoeg, weer verder. Op naar een nieuw ‘normaal’.

Geboorte en sterven

Zowel een geboorte als een sterfgeval is een diep ingrijpende gebeurtenis om mee te maken. Processen waarbij de regie voornamelijk bij het lichaam ligt en waarin het ‘weten’ en de ‘wetenschap’ langs de zijlijn toekijken om eventueel verlichting te bieden.

In de kamers waar gebaard en gestorven wordt, hangt vaak uiterste concentratie. Er is een sfeer van overgave en ontzag. Het enige dat je hoort, zijn de geluiden van het lichaam en het proces waarmee dat lichaam bezig is. Vaardige handen bieden, waar nodig, hulp en verlichting en verder is er een afwachtende bereidheid om het lichaam te volgen. Zonder woorden en afleiding is er een volledig aanwezig zijn in het hier en nu. Elkaar nabij zijn op het diepst mogelijke niveau. Elkaar geheel laten in het eigen, persoonlijke proces en hier met groot respect naast zitten. Elke gedachte die je hebt over wat ‘geboorte’ of ‘sterven’ precies is, is dan niet van belang. Het enige dat telt is hoe degene, die het proces aan den lijve moet ondergaan, zich voelt.

Je kunt bepaalde gedachten hebben over wat er gebeurt als iemand sterft. Je kunt zelfs een vast geloof en een zekerheid hebben over wat er met iemands bewustzijn gebeurt na overlijden. Aangeleerde zekerheid of een zelf gevonden houvast, het maakt allemaal niets meer uit als je aan een sterfbed staat. Daar verstommen de woorden. Daar is vaak alleen nog maar stilte en zachte aanraking. In ontzag om een proces dat onomkeerbaar en te groot voor woorden is. Het vindt plaats terwijl je er naast zit. Een handdruk verslapt en de ademhaling stopt. Een lichaam stopt met leven.

Na het overlijden zijn er bij de directe nabestaanden vaak geen woorden, maar spreekt het gevoel des te meer. Intuïtief worden de dingen gedaan die nodig zijn en/of goed voelen. Ontlading en verdriet vullen ogen met tranen. Armen en harten staan wagenwijd open,  in diepe verbondenheid tot elkaar.

Was het altijd maar zo!

Maar woorden en ‘weten’ beheersen ons leven. Boeken vol zijn er geschreven. Wetenschappelijke boeken, heilig verklaarde boeken… boeken die ons vertellen hoe we moeten leven. Alsof het leven zelf niks te vertellen heeft. Ik groeide op met zo’n boek. Ik leerde leven volgens (een bepaalde uitleg van) de Bijbel.

De Bijbel

Ontstaansgeschiedenis onbekend. Bronnen spreken elkaar tegen en meningen nog veel meer. De bijbel zou volgens sommigen het absolute, onbetwistbare en gezaghebbende Woord van God zijn (omdat dat in de bijbel staat). Anderen zeggen dat het mensenwerk is. “Ja,” wordt er dan gezegd, “maar dan wel mensen die geïnspireerd waren door de Geest van God.” Anderen menen dat de schrijvers leden aan epilepsie of wanen. Hallucinerende, zieke of misschien juist zeer creatieve, gevoelige en profeterende geesten… de meningen zijn sterk verdeeld.

En al eeuwen wordt er vergaderd, overlegd, vastgesteld, verklaard en verdedigd hoe het werkelijk zou zijn en wat men behoort te geloven/aan te nemen. Volgens sommigen is er een juiste manier, maar zijn er ook verkeerde manieren, om de bijbel te lezen.

Los van de ontstaansgeschiedenis zijn er ook nog de inhoudelijke vraagstukken over hoe de bijbel geïnterpreteerd moet worden. Letterlijk, figuurlijk, gezaghebbend, inspirerend of verschilt dat misschien per tekst/situatie? En wie bepaalt dat eigenlijk? En waarom?

LHBTQ

Neem die bekende strijd in veel christelijke kerken over hoe om te gaan met homoseksualiteit.

Die paar teksten in de bijbel die daarover gaan, zouden die echt bedoeld zijn om in 2016 elkaar en anderen te overtuigen van een ‘meest juiste’ opvatting? Is het eigenlijk wel ‘de bedoeling’ dat er gezocht wordt naar één verklaring die voor iedereen geldt? Als ‘de bedoeling’ ooit al ‘ontdekt’ of ‘vastgesteld’ wordt, wat is er dan eigenlijk vastgesteld? Toch alleen maar hoe deze mensen vandaag met elkaar hebben afgesproken de tekst te zullen interpreteren? Het kan aan mij liggen, maar dat lijkt me nogal zinloos. Omdat je nooit kunt weten of je nou wel of niet de ‘werkelijke bedoeling’ te pakken hebt (als die er al is) en omdat er over een aantal jaar weer een herziening van het besluit nodig zal zijn, zo leert de geschiedenis immers…

Gaat het niet veel meer om de, wel of niet gelovige, LHBTQ – mensen zelf? Hoe kijken ze zelf tegen hun geaardheid aan? Voelen ze zich welkom bij mensen? En als ze in God geloven, voelen ze zich welkom bij God? Rust en acceptatie vinden is iets dat ieder mens zelf moet doen. We kunnen er voor elkaar zijn in verbondenheid en om te steunen, maar niet om te domineren vanuit de gedachte dat onze inzichten ‘beter’ of ‘hoger’ zouden zijn dan de inzichten van de ander.

Er gaat zoveel energie verloren aan woorden en verklaringen. De jeugd wordt onderwezen met woorden. Mijn website staat vol woorden. Terwijl juist in de stilte zoveel wezenlijks te vinden is…

Wat heb je er als homo aan dat de kerkenraad je op een dag vertelt

“Nou, we zijn eruit en je mag wel homo zijn, maar je mag geen seks hebben. Daarom moedigen wij een relatie niet aan”

? Pastorale zorg heeft in mijn beleving niet zoveel met besluiten en regels te maken, maar veel meer met het hart, het geweten en het gevoel.

“Hoe is het voor jou om homo te zijn? Voel je je geaccepteerd? Welke rol speelt je (eventuele) geloof momenteel? (Hoe) Ervaar je God in je leven? Waar ben je bang voor? Waar hoop je op?”

Geen verkondiging of oordeel, maar luisteren en omzien naar elkaar. In verbondenheid. 

De juiste manier? 

Je gaat toch ook niet aan een sterfbed vertellen dat de familie eruit is en dat ze nu weten wat er na het overlijden met ‘de ziel’ gebeuren zal. Wat er precies zal gebeuren, gebeurt toch wel. Je luistert naar wat de persoon die gaat overlijden hier zelf over denkt. Op zulke momenten wordt duidelijk dat iedereen een eigen weg te gaan heeft. De weg van geboorte en de weg van sterven leggen we allemaal alleen af. We kunnen elkaar bijstaan, dat wel, maar zonder elkaar de les te lezen. In stil ontzag voor de processen die spelen en die de weg zullen wijzen. Voor elke persoon een eigen weg.

‘Waarheid’ moet misschien niet vastgelegd en verkondigd worden, maar gevoeld en geleefd.

Doet het er toe of de volledige familie op de ‘juiste’ manier tegen het sterven aankijkt?

Het gaat toch om de persoon die sterft? Is hij bang of heeft hij vertrouwen? Hoe kan je hem steunen, passend bij zijn eigen gedachten over zijn eigen sterven? Wie haalt het in zijn hoofd om aan een sterfbed nog te bakkeleien? In het geval van mijn zwager is dat gelukkig niet gebeurd. Wij, als familie, werden stil. En de taal van de ogen, de armen en het hart nam het over. We waren één in verdriet. Verdriet geeft een diepe verbondenheid, die verder gaat dan wat je denkt te weten of te geloven.

Misschien gaat het niet om wat of hoe je gelooft/weet, maar om datgene achter de woorden. Misschien gaat het niet om wat we elkaar vertellen, maar om hoe we naar elkaar luisteren. Misschien gaat het niet om hoe we het ‘onnoembare’ benoemen (want doen we dat wel op de ‘juiste’ manier? Geven we wel ‘het juiste’ de eer?), God, Allah, Jehova, het Toeval, de Liefde, de Natuur, de Wetenschap… Het doet er misschien helemaal niet toe en het brengt scheiding en strijd in plaats van verwondering en verbondenheid.

En misschien gaat het daar juist om!

Om tongen die zwijgen in de taal van het eigen gelijk. Misschien gaat het om die ‘vreemde’ taal, de taal zonder woorden.

Hoe meer we spreken en vastleggen, hoe minder we ons kunnen openstellen voor het ervaren en het mysterie.

Een woord dat vlees wordt, brengt verbinding tot stand.

Vol van genade en waarheid.

Pietro Lorenzetti, compianto (dettaglio) basilica inferiore di assisi (1310-1329)

Ben je geraakt door dit artikel en wil je reageren? Dat kan! Opbouwende reacties worden zeer op prijs gesteld. Als je even naar beneden scrolt, kan je daar je reactie kwijt. Reacties die verdeeldheid zaaien en/of gericht zijn op felle discussies worden niet geplaatst.

Het doel van Dogma-vrij is verbinding, geen verdeeldheid en veroordeling.