Vanaf 2 mei is de HUMAN-serie Vrijdenkers te zien op NPO 2. Zes personen, afkomstig uit zes verschillende religies, vertellen in deze serie aan presentator Özcan Akyol (Eus) hoe het is om op te groeien binnen een gelovig gezin, waarom er twijfels kwamen en wat de gevolgen waren toen zij dit aangeleerde geloof loslieten.

Ik (Inge Bosscha), afkomstig uit de gereformeerd vrijgemaakte kerk, ben één van die zes. Onder regie van Eva de Breed is Vrijdenkers een integere serie geworden die vooral stilstaat bij de psychologische en psychosociale processen waar geloofsverlaters mee te maken kunnen krijgen. Niet polariserend, maar inzicht gevend en daardoor verbindend. Dat is dan ook de reden dat ik hieraan wilde meedoen.

Inhoudelijk

Ik heb de serie vooraf mogen bekijken en ben onder de indruk van de persoonlijke verhalen van de andere deelnemers en de opvallende overeenkomsten daarin. Wat heel duidelijk naar voren komt is dat het loslaten van aangeleerde religie een intens, complex en langdurig proces kan zijn, vooral wanneer je als gevoelig kind deze religie zeer serieus hebt genomen.

Aflevering 1: De Weg

2 mei, 17:40 uur – NPO 2

Eus maakt kennis met de zes vrijdenkers. Ze vertellen hem over hun geloof en over de zekerheden, rituelen en ook angsten die daarbij horen. Over opgroeien in gesloten geloofsgemeenschappen waar de ‘enige, echte waarheid’ wordt verkondigd. Waar het warm en veilig is en waar de toekomst voor je is uitgestippeld. In hoeverre zijn ze hierdoor gevormd? En wat maakt dat er op een dag toch twijfel ontstaat?

Aflevering 2: Twijfel

9 mei, 17:40 uur – NPO 2

Wat maakt dat het eerste kleine barstje twijfel uitgroeit tot een kloof? De vrijdenkers vertellen over de groeiende twijfel en de worsteling die daarop volgt. Totdat het onhoudbaar is en ze niet anders kunnen dan concluderen dat het geloof waarin ze zijn opgegroeid niet langer bij hen past.

Aflevering 3: Coming-out

16 mei, 17:40 uur – NPO 2

Hoe vertel je aan je ouders dat je niet meer gelooft of niet meer op hun manier gelooft? Door uit te spreken dat ze niet meer geloven zetten de vrijdenkers veel op het spel; het verlies van het warme nest dat het gezin en de geloofsgemeenschap vormde. Hoe ga je om met de ruzie, uitstoting en eenzaamheid die erop volgen?

Aflevering 4: Vrijheid

23 mei, 17:40 uur – NPO 2

Eus praat met de vrijdenkers over het zoeken naar een nieuwe identiteit. Hoe neem je afscheid van het leven dat voor jou bedacht is? Allemaal zijn ze hun eigen weg ingeslagen. Hebben ze daar de vrijheid gevonden waarnaar ze verlangden?

Bron: Human.nl

Vrijdenkers? Even nuanceren…

Wat is een vrijdenker?

“vrijdenkerij is de opvatting dat men zich in het denken uitsluitend door de rede, wetenschap en logica laat leiden en niet door (autoriteits)geloof of traditie. Vrijdenkers keren zich tegen elke vorm van dogma.”

Bron: Wikipedia

Ik kan me daar niet in vinden. Maar misschien komt dat omdat ik mezelf ook niet beschouw als een vrijdenker. Ik vind die term zo pretentieus overkomen. Dat vind ik trouwens ook een beetje van het woord ‘dogmavrij’. (Ik versta daaronder dan ook niet dat ik denk dat ik zonder dogma’s of andere basisovertuigingen leef of zou moeten leven, maar dat ik voor vrijheid ben om dogma’s los te laten én te koesteren. >Hier< leg ik dat verder uit.)

Als er al vrijdenkers bestaan, dan zijn dat volgens mij onder andere mensen die zich ervan bewust zijn dat iederéén basisovertuigingen heeft en dat we het allemáál (een beetje of volledig) mis zouden kunnen hebben. Voor mij betekent vrijdenken dan ook dat ik de ander ruimte gun en dat ik niet degene ben die bepaalt welke basisovertuigingen wél oké zouden zijn en welke níét. Ik bepaal dit alleen voor mezelf.

Ik heb inderdaad een ontwikkeling doorgemaakt waarin ik steeds vrijer ben gaan denken. Mijn weg ging van groepsdenken (ik vroeg me vroeger af: ‘wat vinden wij hiervan?’ of: ‘wat hóór ik hiervan te vinden?’) naar steeds meer ‘zelfstandig’ denken. Daarbij ervoer ik het als passend om afstand te doen van religie.

Maar ik zie bij mijn gelovige familieleden óók een ontwikkeling naar steeds vrijer denken.

Als ik mezelf een vrijdenker zou noemen, zou ik hen óók zo willen noemen. En natuurlijk zijn we niet allemaal even ‘ver’ op de weg van het vrije denken. Maar hoe zouden we weten wie of wat ‘verder’ is? We hebben daarin enkel onze eigen subjectieve ervaringen. Een bekeerling kan zich net zo vrij of bevrijdt voelen als een ex-gelovige. Waarom zouden we van de één vinden dat die gevoelens kloppen en de ander zien als ‘in de war’?

En wat is ‘zelfstandig’ denken eigenlijk? We zijn allemaal kinderen van onze tijd en cultuur. We kunnen onze gedachten vele kanten laten opgaan en ons van alles afvragen, maar ik vermoed dat geen van ons ooit heeft bedacht om bijvoorbeeld naakt naar de supermarkt te gaan. Dat komt puur doordat dit in onze cultuur niet ‘logisch’ is. Toch zijn er op de wereld ook mensen die in hun blootje hun voedsel uit het bos halen. Er zijn gewoon dingen die niet snel in ons zullen opkomen, omdat die zo basaal en logisch lijken dat we daar überhaupt niet over nadenken. Ik vermoed dat we dat allemaal hebben en dat we daarom misschien wel minder ‘vrij’ zijn dan we ons voelen. Niet dat dat erg is, maar voor mij relativeert dat wel het concept ‘vrijdenkerij’.

Vrijdenkers in de media

Kunststof – NTR – NPO radio 1

In het programma Kunststof op NPO radio 1 werd Eus 27 april geïnterviewd over zijn eigen religieuze afkomst en over de nieuwe HUMAN-serie Vrijdenkers. Het werd een zeer interessant en indrukwekkend gesprek, waarin ik ook nog even – via een inbelverbinding – mijn zegje mocht doen. >Hier< is het terug te beluisteren.

Op1

Özcan Akyol en Inge Bosscha over het loskomen van een orthodoxe geloofsgemeenschap

NPO Op1, 29 mei 2021: “Wat gebeurt er als je opgroeit in een orthodoxe geloofsgemeenschap, maar je je daar niet thuis voelt? Özcan Akyol werd opgevoed met de islam, maar liet het geloof op latere leeftijd los. Om te horen hoe anderen hun afscheid hebben ervaren, gaat hij in de HUMAN-serie Vrijdenkers in gesprek met zes mensen die ook hun geloof hebben verlaten. Een van die mensen is Inge Bosscha. Bij Op1 vertellen zij wat ze van elkaar geleerd hebben.” Bron: Op1 NPO.nl

Klik op bovenstaande still van ©Op1 NPO.nl om naar het betreffende deel van de live tv-uitzending van Op1 te gaan.

Meer informatie over de serie Vrijdenkers is te vinden op de website van HUMAN, waar je onder andere alvast kunt kennismaken met de hoofdpersonen uit de serie en een interview kunt lezen met Eus. Van harte aanbevolen!

Op Dogmavrij kan je lekker gratis lezen zonder reclame of betaalmuur. Zo sluiten we niemand buiten. Neemt niet weg dat er – naast veel liefde – tijd en geld in deze website wordt gestoken. Heb jij misschien iets (gehad) aan de artikelen, de series, de steungroep of andere projecten? Zou je dan willen overwegen om dit werk te steunen? Dat kan via  http://petje.af/ingebosscha Dank je wel!