Dit blog is een aangepaste versie van een eerder geplaatst blog met de titel ‘Verlangen naar liefde’. Opnieuw geplaatst omdat het de Week tegen Eenzaamheid is.

Heimwee naar God

“Sinds ik niet meer zeker weet of God bestaat, voel ik mij vaak ontheemd. Ik mis ook een gevoel van verbondenheid met ‘broeders en zusters’ uit de kerk, nu ik daar zelf geen lid meer van ben. Ik weet dat ik mijn eigen werkelijkheid schep met mijn gedachten, maar het werkt voor mij niet om dan maar te besluiten dat in mijn werkelijkheid God nog gewoon bestaat. Ik ben mij veel te sterk bewust van mijn eigen aandeel daarin en hoe dit enkel op mijn verlangen gebaseerd is. Hoe leer ik dealen met dat verlangen naar God en de leegte die ik tegelijkertijd ervaar omdat ik niet meer in God kan geloven? 

Met vriendelijke groet, O.”

Beste O., 

De plek/conditie/ervaring die jij ‘God’ leerde noemen, is een plek/conditie/ervaring waar misschien wel elk mens in meer of mindere mate naar verlangt. Het is als het ware een oergevoel van koestering en veiligheid, van gedragen worden en geliefd zijn. Het gevoel dat we in onze ‘blauwdruk’ meekregen in de baarmoeder en in onze eerste tijd op aarde, waarin we (als het goed is!) omringd werden door koesterende zorg, aandacht en liefde, van geen gevaar wisten en ons veilig gedragen voelden. Het ‘baarmoeder’gevoel. 

Er zijn allerlei strategieën en verhalen waarmee we onszelf helpen deze ‘baarmoeder’-ervaring in onze huidige levens op te roepen. Verhalen over Moeder Aarde, Vader God of het Licht in onszelf, die een gelukzalig gevoel van verbondenheid en troost kunnen bieden. Het geeft ons het besef dat we niet meer alleen zijn, niet meer op onszelf aangewezen, niet meer overbelast met allerlei vormen van verantwoordelijkheid, maar gedragen door een soort ‘zorgende, alwetende, voedende en koesterende ouderfiguur’. 

Verslaving

Als zuigeling zoeken wij geen veiligheid, maar een tepel. We hebben nog geen enkel besef van dreiging en gevaar. ‘Lurken’ zit in onze blauwdruk. Soms bootsen we dit gevoel nog lange tijd na met speentjes, knuffeltjes, doekjes en later met allerlei verslavingen die het bewustzijn van mogelijke dreiging (in de vorm van verantwoordelijkheden en verwachtingen) doet afnemen en de illusie van veiligheid doet toenemen. 

Wanneer je niet meer gelooft in het verhaal dat jou ooit is verteld over God, kan dit inderdaad voelen als een diep verlies om een veilige basis/ouderfiguur die je bent kwijtgeraakt. Tegelijk merk je dat je het verlangen naar de ‘baarmoeder’-ervaring nog net zo sterk hebt of misschien zelfs wel sterker. Je kunt dit verlangen ‘verlangen naar God’ noemen, maar er zijn ook mensen die dit ‘verlangen naar liefde’ of ‘verlangen naar verbinding’ noemen.

We schijnen het allemaal te hebben en moeten er op onze eigen manier mee om zien te gaan. Overigens zijn er ook weer verschillende invalshoeken om hiernaar te kijken. In dit stukje bekijk ik het vooral psychologisch, maar er zijn ook mensen die menen dat er vanuit theologisch opzicht iets over te zeggen valt, namelijk dat de mens een ‘ingeschapen godsbesef’ heeft en daarom zou hunkeren naar dat wat zo vaak ‘God’ genoemd wordt. 

Sommigen raken in hun zoektocht verslaafd aan (een) relatie(s). Zij proberen volledige vervulling te vinden binnen een (intieme) relatie, waarbij de verwachtingen hooggespannen zijn, maar volledige vervulling uiteindelijk uitblijft. De ander kan niet altijd met zijn/haar volledige aandacht bij ons zijn. We worden door anderen waargenomen op een manier waarop we onszelf niet waarnemen. We hebben allemaal blinde vlekken en missen bovendien vaak inzicht en woorden om wat binnenin ons leeft te delen.

Overschreeuwen

Elk mens draagt in de basis een stuk mee dat volledig ongezien is en dat een lading van eenzaamheid kent. Het kan helpen om dan te denken dat er een godfiguur bestaat die deze kern van ons kent als geen ander. Wanneer het niet meer lukt in zo’n godfiguur te geloven, kan het gevoel van verlies zeer groot zijn.

Wat misschien een beetje kan helpen is het besef dat we hierin niet alleen staan. Dat we allen moeten dealen met gevoelens van eenzaamheid, ‘ongezien’ zijn en miskenning.

Au! Kan ik het niet mooier maken? Ja, dat kan wel, maar dan zou ik aankomen met een surrogaat of een placebo. Ik zou bijvoorbeeld affirmaties kunnen gebruiken waarmee ik mezelf en anderen vertel dat we helemaal niet alleen, ongezien en miskend zijn. Het enige dat we dan moeten doen wanneer dergelijke gevoelens de kop opsteken, is zorgen dat we onze affirmaties net wat nadrukkelijker denken dan de andere gedachten. Overschreeuwen dus. Er zijn genoeg mensen die dit doen. Ik heb het ook een tijd geprobeerd. Ik leerde één ding: je wordt er doodmoe van.

Een schat in het drama

Het kan veel simpeler. Er is te leven met deze hunkering naar de ‘baarmoeder’. Zolang we het niet ontkennen of wegstoppen, maar volledig laten zijn. Dan is het mogelijk dat je ontdekt dat daar ergens, middenin dat ‘drama’, ook een ‘schat’ verborgen ligt. Wanneer je je eigen eenzaamheid volledig erkent (of dit in elk geval probeert te doen), groeit tegelijk het besef dat ook de ander een eigen eenzaamheid kent. Dit besef kan een sleutel zijn tot compassie en verbinding.

Aan de buitenkant zijn we totaal verschillend. We kiezen onze eigen strategieën om met ons verlangen en onze eenzaamheid om te gaan. Deze strategieën staan soms haaks op elkaar. Soms kijk je naar iemand en denk je misschien: ‘Hoe kan je nou zó zijn? Wie wil nou zó leven?’ Soms herkennen we in de ander bijna geen broeder of zuster meer. We vragen ons af: ‘Hoe kan je je nou druk maken om zoiets onnozels? Of: ‘hoe kan je nou totaal geen rekening houden met … ?’

En toch… wanneer je beter kijkt… en wanneer je luistert naar iemands verhaal… en dan nog eens kijkt… dan begrijp je soms ineens dat die ander een broeder, een zuster, een medemens is, net zo eenzaam en hunkerend als jij. Een mens, die net als jij behoefte heeft aan aandacht, zorgzaamheid, compassie en liefde. Een mens aan wie jij misschien wel heel veel te geven hebt.

Overigens ben je van harte welkom in de besloten Facebookgroep voor twijfelaars en ex-christenen, waar een onderwerp als ‘heimwee naar God’ volop bespreekbaar is. Klik hier voor meer informatie, o.a. over hoe je lid kunt worden. 

Lichtpuntje: veel ex-gelovigen merken dat wat zij eerst ervaarden als ‘leegte’, na verloop van tijd steeds meer ‘ruimte’ wordt. 

Hartelijke groet,

Inge Bosscha

Coach voor Kerkverlaters 

Het doel van deze vragenserie is: ruimte maken voor lastige, pijnlijke gevoelens rondom het thema ‘kerkverlating’.

Jouw vraag in deze rubriek? Regelmatig beantwoord ik op de Facebookpagina ‘Coach voor Kerkverlaters’ een nieuwe vraag. Stuur je vraag naar: ingebosscha (apenstaartje) outlook (punt) com en vermeld duidelijk dat je vraag bedoeld is voor de Facebookpagina (en de website). Wanneer jouw vraag gekozen wordt voor plaatsing, laat ik dit vooraf aan je weten. Elke vraag wordt anoniem geplaatst.

Op Dogmavrij kan je lekker gratis lezen zonder reclame of betaalmuur. Zo sluiten we niemand buiten. Neemt niet weg dat er – naast veel liefde – tijd en geld in deze website wordt gestoken. Heb jij misschien iets (gehad) aan de artikelen, de series, de steungroep of andere projecten? Zou je dan willen overwegen om dit werk te steunen? Dat kan via  http://petje.af/ingebosscha Dank je wel!