LET OP: de citaten in dit artikel kunnen triggeren.

“Als jong kind voelde ik me al schuldig vanwege het lijden en sterven van Jezus. Hij stierf om te betalen voor onze zonden, zo was mij geleerd. Dat betrof de zonden van ons allemaal, en dus ook die van mij. Ik geloofde dat elk van mijn zonden het lijden van Jezus intensiveerde. Hoe meer er gezondigd werd, hoe zwaarder de straf moest zijn. Onze God was immers rechtvaardig. Elk leugentje om bestwil kon een extra doorn aan de doornenkroon van Jezus zijn, zo stelde ik mij voor. Ik voelde me dikwijls zo schuldig dat ik huilend en biddend in slaap viel. Ik droomde soms over het gezicht van Jezus, waar het bloed langs droop, terwijl hij mij aankeek met een mix van verwijt en liefde. Ik kan me dat gezicht nog zo voor de geest halen en nog altijd raakt het me diep.”

Anneloes

Anneloes is niet de enige met een gevoel van persoonlijke schuld over het lijden en sterven van Jezus. Terwijl veel christenen op sociale media hun dankbaarheid en vreugde uiten over het offer van Jezus, krimpen tallozen in elkaar bij het zien van elk symbool dat verwijst naar het lijdensverhaal van Goede Vrijdag. Zij ervaren een aanklacht bij het zien van een doornenkroon, handen met gaten erin of een kruis. Sommigen ervaren dit ‘beroep op hun schuldgevoelens’ zelfs al bij het zien van een haan of een palmtak. Het eeuwenoude verhaal van de kruisiging van Jezus zit bij zeer veel christenen en ex-christenen diep onder de huid. En dat doet iets met een mens. Dit artikel gaat over wat dit kan doen met iemand die een Religieus Traumasyndroom heeft, met als doel hier meer aandacht voor te genereren. Want ook dít is Goede Vrijdag. De andere kant ervan, nét zo echt en met nét zoveel bestaansrecht.

Verbindend en verslavend

Schuldgevoelens veroorzaken sterke emoties. Krachtige emoties doen veel met een mens. Wanneer we deze emoties in groepsverband beleven, raakt dit ons zo mogelijk nog dieper, omdat er ook een sterk verbindende factor bij komt kijken. Wanneer een groep gelovigen week in week uit samen schuld belijdt en liederen zingt waarin het schuldig zijn tot uitdrukking wordt gebracht, dan kan dit een diep gevoel van saamhorigheid geven. Het is haast niet te bevatten wat de impact is van het gevoel dat je schuldig bent en de doodstraf verdient – vooral niet wanneer je dit van kinds af aan als een feit ervaart – én dat je dit dan ook nog eens beleeft in de bedding van een groep. Weten dat je niet de enige bent geeft een vreemd soort gevoel van kameraadschap. In het klein kon je dat voelen wanneer je bijvoorbeeld met een groepje had gespijbeld en je gezamenlijk moest melden bij de conrector. Samen stond je schuldig, niemand uitgezonderd. Bloedbroeders.

Omdat we ‘groepsdieren’ zijn werkt het beleven van verbinding soms ook verslavend. Dat is de reden dat mensen graag naar stadions gaan of in groepsverband – zelfs al bestaat de groep uit onbekenden – een voorstelling of film bekijken. We kennen waarschijnlijk allemaal wel het gevoel van verbondenheid als het applaus of de aftiteling komt en je met volslagen vreemden een ervaring hebt gedeeld. Als je je indenkt dat je dit elke week doet met dezelfde groep mensen, kan je je misschien voorstellen dat dit gevoel van verbondenheid alleen maar toeneemt en dat je ook steeds meer vertrouwd raakt met elkaar. De groep vormt een veilige bedding. Veiligheid vergroot het gevoel van ontspanning. Ontspanning maakt dat je meer open staat voor indrukken en het beleven van emoties. En zo is de cirkel rond.

Wanneer je de dingen anders begint te beleven of wanneer je wat meer aan de rand of zelfs buiten de groep komt te staan, kan dit dan ook zeer ontwrichtend zijn. Een diepe eenzaamheid en gevoelens van desolaatheid kunnen je overvallen. En wanneer je in je programmering hebt zitten dat dit soort gevoelens veroorzaakt worden door de zonde, kan dit voelen als falen en schaamte en schuldgevoelens veroorzaken. Dat is één van de redenen waarom hier zo weinig over gesproken wordt. Of nou ja, er wordt wel over gesproken, maar dan in het geheim, bijvoorbeeld in een mailwisseling met mij, coach voor kerkverlaters. De citaten op deze pagina zijn daaruit voortgekomen en worden hier met toestemming geanonimiseerd gedeeld.

Citaten

“Ik was al gewaarschuwd dat het vreselijk was, maar ik moest en zou The Passion of the Christ kijken. Het voelde als wegkijken wanneer ik me niet zou verdiepen in het leed dat mijn Heer en Heiland had moeten doorstaan. Ik keek alleen en ik heb gehuild, gehuild, zo vreselijk gehuild. Ik dacht dat ik brak. Het was vréselijk! En ik moest en zou blijven kijken. Elke geselslag, al dat bloed, zijn gezicht, die ogen…! Ik wist dat dit gebeurde mede door mijn zonden. Dit was mijn schuld. Ik raak die beelden niet kwijt. Als ik een kruis zie, voel ik een diepe pijn en zie ik die ogen. Raar, want hoe Jezus er écht uit heeft gezien en of hij überhaupt heeft bestaan weet ik niet, maar die ogen zijn voor mij echt. En ze hebben nog altijd gelijk wanneer ik er een diep verwijt in lees. Het lijkt of ik het was. Dat ik het deed. Mijn schuld. Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa.”

J.

“Dus. Ik was zes. En ik had een man vermoord.”

P.

“Ik hield zielsveel van Jezus. Het leek altijd wel of ik meer van hem hield dan anderen. Hij voelde voor mij echt als mijn grote broer, de oudste, het échte kind van God. En wij waren door genade tot zijn kinderen aangenomen, wij waren de adoptiekinderen. God maakte geen onderscheid, behalve dan dat zijn échte kind moest lijden om alle anderen te redden. Wat hield ik van mijn grote broer en wat brak mijn hart elke keer weer wanneer het Goede Vrijdag was en we stilstonden bij zijn offer om mij te redden. Want ik was zó slecht dat ik redding nodig had. Het was allemaal mijn schuld. Ik had mijn liefste broer vermoord. Weet je dat ik daar nog steeds nachtmerries over heb?”

V.

“Ik leerde dat Hij van me hield. Ik leerde zielsveel van Hem te houden. Ik leerde dat Hij stierf vanwege mij. Weet je, altijd als er iets ergs gebeurt, denk ik dat dit door mij komt. Ik weet zeker dat dit hieraan ten grondslag ligt. Ik voel me behoorlijk f*cked up.”

M.

“Als ik stout was (gewoon, de normale dingen die kinderen doen), moest ik naar mijn kamertje om na te denken over mijn zonden. Ik mocht pas weer beneden komen als ik het goed had gemaakt met Jezus en als ik bereid was het goed te maken met mijn ouders. Het belijden van schuld was mijn sleutel tot een leven in acceptatie. Nog altijd ben ik degene die het eerst zijn excuses aanbiedt, zelfs wanneer me niet volledig duidelijk is wat ik fout heb gedaan. Ik heb een verontschuldigende houding naar alles en iedereen, alsof ik mij voortdurend verontschuldig dat ik besta. Ik ‘please’ me rot, om mijn bestaansrecht te verdienen. Sinds drie jaar zit ik volledig arbeidsongeschikt thuis met een burn-out. Ik begrijp hoe het komt, maar hoe kom ik er vanaf? Dit zit zo diep!”

B.

Houd moed

Voor iedereen die dit (deels) in zichzelf herkent: houd moed. Je bent niet de enige en je bent niet gek. Je lijdt aan een volkomen normale reactie op een ongewoon verhaal. Rouw-, schaamte- en schuldgevoelens horen bij waar je nu doorheen gaat. Alles wat je voelt komt ergens door, is ergens op gebaseerd (zelfs al is het op een aanname die niet klopt) en heeft daarom bestaansrecht. Dit is hoe jij het beleeft op dit moment. Dit mag er zijn. En hoe heftig het ook kan zijn: het wordt minder, echt. In de loop van de tijd kom je steeds meer los van de verslavende, zuigende werking van de groepsbeleving en gaat het je steeds meer lukken om ándere gedachten te creëren over jouw diepste zijn in plaats van de aangeleerde gedachten. Je hebt het volste recht om je éigen gedachten/regels/aannames/dogma’s te kiezen boven die van anderen. Wie het ook zei, waar je het ook las, het was een méns, net als jij, die dat uitte. Het was niet je meerdere, al geloofde je toen van wel en al voelt het nog steeds zo. Niemand heeft het recht voor jou te bepalen hoe jij moet leven of jou schuld aan te praten. Ook niet wanneer dit voortkwam uit angst en goede bedoelingen. Hoe moeilijk en complex het ook is om te doen: je bent volledig vrij om dit los te laten.

Lijkt het je fijn in contact te komen met lotgenoten? Mensen die ook op religie gebaseerde schuldgevoelens en schaamte in hun blauwdruk hebben zitten en ook zoeken naar manieren om hiermee om te gaan/af te rekenen? Op Facebook is een verborgen (alleen zichtbaar voor leden) steungroep actief voor mensen zoals jij. Meer info (o.a. over hoe je lid kunt worden) lees je hier: >KLIK<

Zoek je professionele hulp van een therapeut die zélf weet hoe het is om op te groeien binnen een religieuze groepering én waar je mee te maken krijgt wanneer je het aangeleerde (gedeeltelijk) loslaat? Hier vind je een lijst met ervaringsdeskundige professionals: >KLIK< (lees ook de tips voor het kiezen van een goede hulpverlener!)

Op Dogmavrij kan je lekker gratis lezen zonder reclame of betaalmuur. Zo sluiten we niemand buiten. Neemt niet weg dat er – naast veel liefde – tijd en geld in deze website wordt gestoken. Heb jij misschien iets (gehad) aan de artikelen, de series, de steungroep of andere projecten? Zou je dan willen overwegen om dit werk te steunen? Dat kan via  http://petje.af/ingebosscha Dank je wel!