Woordvoerster
Dingen bespreekbaar maken hoort bij de rol die ik al mijn hele leven heb. Als oudste dochter van een groot gezin waarin, net als in andere gezinnen, ook onrecht voorkwam, was mijn rol die van woordvoerster. Ik probeerde het op te nemen voor mijn ouders, maar ook voor mijn broertjes en zusjes. Ik stond er altijd tussenin. Onrecht waarover niet gesproken werd, bracht ik ter sprake. Niet altijd even charmant en het werd me dan ook niet altijd in dank afgenomen, maar ik spreek nog steeds.
Waarom? Omdat ‘het zoeken naar verbinding’ een soort kerndoel van me is. Omdat ik geloof dat de wereld niet mooier wordt als je wegkijkt van het ‘kwaad’. Het lijkt misschien wel zo, maar alleen op dat moment en alleen voor degene die wegkijkt. Ik ben van mening dat als je werkelijk constructief wilt bijdragen aan de groep, het nodig is dat je luistert en kijkt naar de pijn van het individu.
“Ik werd als kind zo veel geslagen en heb me zo onveilig gevoeld bij mijn ouders, dat ik nog altijd last heb van posttraumatische stress en nachtmerries. Ik heb sociale angst en ben vaak depressief, waardoor ik gedeeltelijk arbeidsongeschikt ben geraakt. Mijn ouders hebben mij, in de laatste jaren dat ik thuis woonde, gelukkig niet meer geslagen en daarom mag ik er van hen niet over praten. Ze zeggen dat ze alles biddend hebben gedaan en dat het daarom goed was. En alles wat dan niet goed was, moet ik maar gewoon vergeven en vergeten. Zíj gingen verder, maar ik zit nog elke dag met de gevolgen! Het zou zo schelen als ze één keer wilden kijken naar wat ze bij mij hebben aangericht.”
Vrouw (32)
Ook al zijn de ouders uit bovenstaand verhaal veranderd van opstelling, qua instelling zijn ze nog hetzelfde gebleven. Nog steeds plaatsen ze hun eigen belang boven dat van hun kind.
Wie zorgt voor wie?
Als je als ouder onder ogen komt (en wat is daar al een moed voor nodig!) dat je pedagogische missers hebt gemaakt, dan behoor je in mijn beleving dit ook naar je kind(eren) te communiceren. Een zorgzame ouder redt niet alleen zijn eigen hachje (door te zorgen dat hij ‘het juiste gedrag’ vertoont als ouder), maar is vooral gericht op het welzijn van het kind. Hoe gaat het met dit kind? Wat zijn de gevolgen voor het kind? Is er misschien iets dat dit kind nodig heeft en waarmee je hem of haar van dienst kunt zijn in je rol als ouder?
Vraag het! Je gedrag en inzichten aanpassen is niet genoeg! Neem de verantwoordelijkheid voor je eigen aandeel in het verleden! Kom onder ogen wat je zelf hebt aangericht! Ook als dit enorm moeilijk en pijnlijk is. JUIST dan! Realiseer je, dat wanneer je als ouder wegkijkt, je je kind dubbel belast, omdat het veroordeeld wordt tot zwijgen. Om jou en je gevoelens te sparen. Wie zorgt er dan voor wie?
Zwijgen
Zwijgen is wat sommige ouders eisen van hun kinderen met pijn. En niet alleen op gezinsniveau komt dit onrecht voor, ook in het groot vindt dit plaats, in wat de overtreffende trap van het gezin zou moeten zijn: de kerk.
Wanneer mensen teleurgesteld raken binnen hun kerk, daar geen gehoor voor vinden en de kerk met pijn in het hart verlaten, komt het vrijwel nooit voor dat afgevaardigden van de kerk nog komen luisteren naar hun verhaal. Er zijn gesprekken zolang mensen lid zijn van de groep. En als iemand uit het gareel loopt zijn dit vermanende gesprekken, tot iemand weer terug op het ‘juiste’ spoor is, of vertrekt.
Binnen de groep wordt dan met droefheid meegedeeld dat iemand zich onttrokken heeft en vervolgens gaat men over tot de orde van de dag. Over degene die vertrokken is wordt hooguit nog wel eens iets gezegd in de trant van:
“Erg hè, van ….. (naam). En hij/zij was altijd zo aardig! Triest.”
Als iemand de groep verlaat, dan lag dat volgens velen aan die persoon zelf en niet aan de groep.
Niemand luistert naar het verhaal van de slachtoffers. Niemand kijkt naar het onrecht dat heeft plaatsgevonden. Binnen de eigen groep.
Groepsbelang
In de katholieke kerk zie je dit zelfde verschijnsel, wanneer aan slachtoffers van seksueel misbruik zwijggeld wordt betaald. Het draait niet om het belang van het individu, maar om het belang van de groep.
Alles wordt eraan gedaan om te voorkomen dat de naam van de groep bezoedeld raakt.
Wat ooit mis ging, wordt weggepoetst. Vroegere inzichten die nu toch wat bekrompen lijken, worden aangepast. En over wat ooit was, wordt nooit meer gesproken. Van slachtoffers wordt verwacht dat ook zij hun mond houden. Wanneer iemand ervoor kiest om toch te spreken, leidt dit vaak alleen tot afwijzende reacties.
“Je had het er zelf naar gemaakt met je gedrag.”
of:
“We wisten niet beter. Zo ging dat nou eenmaal in die tijd. En we bedoelden het goed. Dus.”
of:
“Ja, maar dat was vroeger. Zo gaat dat nu niet meer.”
Met andere woorden:
“Houd maar snel je mond, want je hebt het recht niet om hier nu nog over te beginnen. De zaak is verjaard en oude koeien uit de sloot halen stellen wij niet op prijs. Alleen mensen die kwaad willen spreken doen dat.”
Erkenning
Waarom ik dan spreek? Wil ik soms erkenning? Bijvoorbeeld van het kerkgezag?
“Het spijt ons dat we jou hebben geleerd om anderen af te wijzen. Het spijt ons dat we zo rigide soms mensonwaardige regels hebben gehanteerd, waardoor we individuen de ruimte hebben ontnomen om zichzelf te kunnen zijn en waarmee wij, of onze volgelingen, soms voor generaties lang onrecht hebben veroorzaakt.
Het spijt ons dat we je leerden je gedachten en gevoelens te negeren en dat we je keer op keer de boodschap hebben gegeven dat jij er niet toe doet.” Bron
Wat zou het inderdaad goed doen wanneer dit uitgesproken werd! Niet alleen voor mij, maar voor zoveel andere mensen, die geleden hebben onder wat hen binnen de kerken werd aangedaan. Toch verwacht ik niet dat nu ineens wel de belangen van het individu een rol gaan spelen.
Net zoals ik jarenlang met mijn ballast heb moeten worstelen en deze nog altijd in mijn blauwdruk heb zitten, zo hebben ook zij hun eigen strijd en worstelingen. Ook zij zijn in ontwikkeling en moeten de inzichten, die volgens hen ‘bijbels’ zijn, steeds opnieuw aanpassen en integreren binnen de tijdsgeest. Zij dienen het (voor hen) hogere belang, namelijk dat van de groep.
Maar zolang ik van de leiding van een groep niet het gevoel krijg dat het individu er werkelijk toe doet, blijf ik mij verre houden van die groep.
Ik zal altijd bang zijn dat ze alleen maar van opstelling of strategie veranderen. Niet van instelling.
Onrecht blijven bedekken, en daarmee nieuw onrecht veroorzaken, geeft mij het gevoel dat er niets dan onrecht is.
Maar wanneer men bereid is om eerlijk het onrecht onder ogen te komen, krijg ik het gevoel en vertrouwen dat men oprecht zoekt naar wat recht is.
Liefde
Menen dat degenen die de groep verlieten, moeten zwijgen over het onrecht zoals zij dat ervaren hebben, is onrecht op onrecht stapelen. Deze mensen worden dubbel belast, omdat zij moeten zwijgen om de groep ongemak te besparen.
Ik zwijg niet.
Ik vertel mijn eigen verhaal, maar ook dat van mijn ‘broertjes en zusjes’.
Alsof je alleen maar liefdevol naar een groep kunt kijken wanneer je 1. daar zelf deel van uitmaakt en 2. daar geen kritiek op hebt…
Alsof je niet het belang van de groep op het oog kunt hebben, wanneer je kijkt naar het onrecht dat plaatsvindt en heeft plaatsgevonden. Alsof een groep niet bestaat uit individuen…
Het welzijn van het individu zou de hoogste prioriteit moeten hebben binnen een gezond functionerende groep. Iedereen die zich in een groep bevindt die geen oog heeft voor het individu, kan op een dag zelf het slachtoffer worden van het groepsbelang.
Ieder mens mag zelf bepalen wat hij/zij met onrecht doet. Je kunt kiezen of je het onder ogen komt of ervoor wegkijkt. Je kunt kiezen of je er iets aan wilt veranderen of dat je de dingen laat zoals ze zijn.
Als mensen liever geen onrecht willen horen en zien, dan moeten ze hun oren en ogen maar dicht houden. Niemand kan mij vandaag nog verbieden om te spreken.
Zij bepalen wat zij doen met onrecht. Ik bepaal wat ik doe.
Negeren is voor mij geen optie. Zwijgen ook niet.
Ben je geraakt door dit artikel en wil je reageren? Dat kan! Opbouwende reacties worden zeer op prijs gesteld. Als je even naar beneden scrolt, kan je daar je reactie kwijt. Reacties die verdeeldheid zaaien en/of gericht zijn op felle discussies worden niet geplaatst.
Het doel van Dogma-vrij is verbinding, geen verdeeldheid en veroordeling.
Als mijn moeder geen argumenten meer had in een discussie dan begon ze te slaan. Als excuus heb ik de meest uiteenlopende redenen gehoord, variërend van ‘ik zit niet goed in m’n vel’ tot ‘dat komt omdat ik de dood van mijn vader niet goed heb kunnen verwerken’. Alsof dat een geldige reden is om je kind te slaan. Het gebeurde alleen bij mij, mijn v jaar jongere zus kreeg geen slaag. Ik heb nooit begrepen waarom daar onderscheid in werd gemaakt. Ik heb er gelukkig geen nachtmerries aan over gehouden. Wat ik mijn ouders kwalijk heb genomen is het totale ontkennen er van. Tegenover anderen keihard in je gezicht zeggen ‘wij hebben jou niet geslagen, dat heb je gedroomd’. Het is me vaker opgevallen dat ze met meppen begon waar de rede ophield.
Maar er waren wel meer dingen waar niet over gesproken werd. Binnen het gezin waar mijn moeder opgroeide was de sfeer op het enge af. Mijn moeder woonde op een klein buurtschap, iedereen leefde van de grond (tuinbouw, dus een hoog vertrouwen in de Heer). Als mijn opa niet in de kerk was geweest dan werd hij er op het tuinbouwbedrijf de dag er op daar op aangesproken. Dat sfeertje dus. Over veel dingen werd niet gesproken, wat niet mocht werd vergoelijkt. Ik zal een voorbeeld geven. Mijn moeder haar oudste broer had zich vergrepen aan haar jongste broertje, later nadat hij getrouwd was heeft hij hetzelfde uitgehaald met zijn kinderen en kinderen in alle plaatsen waar hij woonde. Toen mijn man en ik trouwden, in 2008, toen presteerde haar jongste broer het om onze vrienden te verwijten dat zij(!) mij ‘homofiel hadden gemaakt’ zoals hij het noemde. Dat je met een geaardheid geboren wordt dat kan er bij mijn ouders nog steeds niet in. Iedereen is hetero en als dat niet zo is dan is het aangeleerd en wat je aanleert dat moet je maar afleren. De pedofiel is dood, maar er werd niet over gesproken. Hij heeft ook aan mij gezeten. Toen ik dat vertelde aan mijn moeder, toen kreeg ik te horen dat ik het gedroomd had. Ik werd niet geloofd. Ik had het verzonnen, werd me verteld, dat soort dingen komen niet voor in onze familie, kreeg ik te horen. Ik moest het maar vergeten, ik zou er vanzelf wel overheen groeien. Het is nu 47 jaar geleden en ik kan het me nog steeds herinneren.
De broer van mijn opa zat in de oorlog in de zwarte handel, zoals velen in de oorlog. Het feit dat hij na de geldzuivering van Lieftinck alles weer was kwijtgeraakt werd gebruikt om zijn gedrag te vergoelijken.
Ik kots van mijn familie, allemaal van die keurige christelijke mensen, aan de buitenkant keurig netjes maar intern zo rot als een mispel. Ik ben blij met dogma vrij, eindelijk eens een kans om alles van me af te schrijven, er gewoon eens over te kunnen praten.
Reageren mag, hoeft niet.
Ik ben atheïst.
Altijd al geweest, ondanks mijn veelkleurig religieuze achtergrond. Of misschien wel juist daardoor.
Maar deze getuigenis raakt me. En bevestigt weer eens mijn standpunten over religie.
Ik zal daar op deze plek niet dieper op in gaan. Wie geïnteresseerd is kan ze lezen op de webstek Positief atheïsme, waar ik onder dezelfde naam schrijf.
“allemaal van die keurige christelijke mensen”.. Ja ik kan me je gevoel verdraaid goed voorstellen en ik denk dat deze site zeker in een behoefte voorziet, ook ben ik dank zelf christen. Ik vind die schijnheiligheid ook diep triest en begrijp je verontwaardiging erover heel goed. Cultuurchristendom is helaas vaak aangeleerd en niet iets wat echt tot een andere levensgezindheid heeft geleid. Hoe schadelijk dat is, blijkt maar weer uit het feit dat je dit zo veel jaar na dato nog steeds in beweging brengt en bevrijdend is om het van je af te schrijven.
Beste Rob,
Dank je wel voor je vertrouwen. Wat een aangrijpend verhaal heb je hier verteld! Ik wil er nog graag op reageren.
Wat ik zie in jouw verhaal, is een gemis van erkenning voor hoe dingen voor JOU waren. Je moeder gaf verklaringen voor haar eigen gedrag, maar gebruikte dat tegelijk als een excuus en snoerde jou als het ware de mond. Zij kon er niks aan doen, dus jij mocht er geen last van hebben of over ‘zeuren’.
Je ziet het onrecht in het leven van je moeder. Je beschrijft een sfeer die inderdaad op het enge af is. Verschrikkelijk wat er binnen de familie allemaal kon plaatsvinden en hoe dit met zwijgen bedekt werd. Je moeder leerde dus al heel jong te zwijgen en te ontkennen wanneer dingen ‘te erg’ waren. Mensen hebben het vermogen om zichzelf voor de gek te houden. Dat levert hen iets op, het helpt om te overleven en soms is het de enige manier om te overleven. De enige manier waarop ze jouw ‘moeder’ kon zijn. Maar wat een hoge prijs heb jij daarvoor moeten betalen! Want je eigen moeder was niet meer in staat om jou en jouw pijn te erkennen, laat staan haar eigen aandeel daarin…
Ik begrijp zo goed dat je kotst op je christelijke familie, juist om alles wat je geschreven hebt en om het totale ontkennen van wie jij bent en hoe jij het hebt beleefd… Wat een groot onrecht in jouw leven!
Deze mensen zullen waarschijnlijk nooit meer in staat zijn om jou, op wat voor manier ook, erkenning te geven. De enige die dat nu nog kan doen, dat ben je zelf en mensen die jou wèl kunnen zien zoals je bent, als je die al gevonden hebt… ik hoop het zo voor je! Anders kan het ontzettend eenzaam en verdrietig voelen. Maar tegelijk is het ook helend. Jezelf toestemming geven om te zijn wie je bent en te voelen wat je voelt, ook als niemand daarvoor open staat. JIJ staat jezelf toe. Je kunt leren dat dat genoeg is, ook al blijft er in je binnenste een gat.
Heel veel sterkte met alles dat soms nog zoveel pijn doet. <3
Ik kom uit een katholiek, klein dorpje. Angst en schuldgevoel werden er goed ingepompt. Vooral bij de nonnen op school. Schijnheiligheid was er troef. Blij dat ik mij helemaal ontworstelde. Nu ja, de nonnen zijn ondertussen ook uitgestorven. Bevrijd zijnde, wil ik er niet meer aan terugdenken. Je groeit inderdaad over de dingen heen, maar de herinnering gaat nooit meer weg.
Erg jammer dat het er zo aan toe moet gaan, en dan niet alleen binnen de context van de kerk maar ook binnen gezinnen/families als groep.
Van een van mijn ouders heb ik diepe en welgemeende excuses mogen ontvangen, die ik geaccepteerd heb. Wat de andere ouder heeft aangericht, wil diegene niet inzien en blijft bij ‘ik heb altijd mijn best gedaan’ en ‘ja maar wat de ander deed was erger’. Het er verder nog over hebben is not-done, ‘wat gebeurt is, is gebeurt’ en daarbij staat het niet goed.
Laten we nu gezellig met z’n allen gaan eten en het er vooral niet over hebben.
Ja zo kan dat gaan met een kerk door mensenhanden gemaakt en door mensen geregeerd.
Hoe anders is de geestelijke ketk die woning maakt in de harten van hen die de ander hoger acht dan zich zelf. Die geregeerd wordt door Hem die zijn leven gaf voor die ander. Hij die regeert vanuit Liefde voor die ander.
Ja Inge, je artikel raakt me. En toen ik je telefoongesprek las, dacht ik “ik hoop dat het waar is want dat zou getuigen van een oprechte houding”. Jammer dus dat het slechts fantasie was.
Nou besef ik best dat zolang het over anderen gaat het gemakkelijk instemmen is. Van onszelf zijn we veelal niet zo toegeeflijk, maar de vraag is waarom niet. Die vraag is denk ik heel belangrijk en heeft alles te maken hoe we naar ons zelf kijken en hoe we denken dat anderen naar ons kijken. Fouten-maken toegeven laat zien dat je zelfkennis hebt opgedaan, zelfs zodanig dat je begrip kunt hebben voor het feit dat een ander kwaad is op je omdat je hem bezeerd hebt.
Als het echt heel diep zit dan is het wel vaak nodig om er iemand als een soort gespreksleider bij te hebben, omdat de reacties soms zomaar enorm intensief kunnen zijn, iets waar de ander niet per definitie gelijk mee om kan gaan. Ook al ben je christen is dat echt iets wat je moet leren, maar het christelijk gedachtengoed geeft wel een goede grond om het je aan te leren.
[…] Blog: ‘Negeren is geen optie, zwijgen evenmin’ >KLIK< […]