Op 1 oktober 2021 werden op platform Dogmavrij de resultaten bekendgemaakt van het Onderzoek naar de Emotionele en Psychosociale Impact van Kerkverlating op Kerkverlaters en Kerkgangers. Het onderzoek is niet wetenschappelijk, maar wel uiterst zorgvuldig samengesteld en verwerkt door Inge Bosscha, coach voor kerkverlaters, met als doel de emotionele en psychosociale impact van kerkverlating op individu, gezin en gemeente zichtbaar en bespreekbaar te maken, behoeften te signaleren en een gerichte bijdrage te leveren aan betekenisvolle relaties tussen kerkgangers en kerkverlaters. Aan het onderzoek deden 702 personen mee, waarvan maar liefst 434 (61,82%) kerkverlaters en 268 (38,18%) kerkgangers.

Het onderzoek bestond uit 37 stellingen, 3 meerkeuzevragen en 6 open vragen. De uitkomsten bieden een schat aan informatie voor iedereen die constructief wil omgaan met kerkverlating en de gevolgen die dit kan hebben. Bij de duiding van de resultaten is rekening gehouden met het feit dat lang niet iedereen kerkverlating als een probleem ervaart. Niet alleen tussen kerkelijke denominaties kunnen de resultaten zeer verschillend uitpakken, ook leden van dezelfde geloofsgemeenschap kunnen onderling verschillend zijn in hoe zij kerkverlating ervaren. De resultaten zijn dan ook niet bedoeld om kerkverlating te problematiseren, maar om zichtbaar te maken wat de impact kan zijn wanneer kerkverlating als pijnlijk en ongewenst wordt ervaren.

Dit is een samenvatting van de resultaten en de conclusie van het onderzoek naar de Emotionele en Psychosociale Impact van Kerkverlating op Kerkverlaters en Kerkgangers.

Conclusie

Kort samengevat laat het onderzoek zien dat:

1. Kerkverlating een niet te onderschatten lijdensdruk kan veroorzaken bij zowel kerkverlaters als kerkgangers.
2. Met name kerkverlaters kwetsbaar zijn en het grootste risico lopen op eenzaamheid (dodelijk!)
3. Zowel kerkverlaters als kerkblijvers de weg gaan waarvan zij geloven dat dit (voor hen) de juiste is.
4. Zowel kerkverlaters als kerkgangers amper of zelfs totaal geen bemoediging en steun ervaren vanuit de geloofsgroepering wanneer zij te maken krijgen met kerkverlating. (Daar is wat aan te doen!)
5. Door hoe kerkverlaters en kerkgangers met elkaar communiceren en omgaan, veroorzaken zij vaak nóg meer onrecht en pijn bij elkaar. (Daar is wat aan te doen!)
6. Zowel kerkverlaters als kerkgangers willen dat er (veel) meer aandacht komt voor de impact van kerkverlating. (Daar is wat aan te doen!)

Conclusie: de emotionele en psychosociale impact van kerkverlating op kerkverlaters en kerkgangers wordt nog veel te vaak onderschat en behoeft meer aandacht van betrokkenen, kerkwerkers, hulpverleners en beleidsmakers.

De volledige uitkomsten zijn voor iedereen toegankelijk gepubliceerd op: https://dogmavrij.nl/resultaten-onderzoek-naar-de-emotionele-en-psychosociale-impact-van-kerkverlating-op-kerkverlaters-en-kerkgangers/

Bovenstaande link leidt naar de uitkomsten van zowel de 37 stellingen als naar de tekst-antwoorden op de open vragen.

37 stellingen

De uitkomsten van de 37 stellingen zijn per stelling verwerkt in tabellen en bevatten een zorgvuldige duiding van de resultaten. Het betreft stellingen als deze:

Stelling 6: “Ik ervaar mijn weg als ´de bedoeling´ of ´de juiste weg voor mij’.”

Stelling 12: “Ik ervoer en/of ervaar gevoelens van rouw sinds ik de geloofsgemeenschap heb verlaten” (voor kerkverlaters) en: “Ik ervoer en/of ervaar gevoelens van rouw sinds een dierbare de geloofsgemeenschap heeft verlaten” (voor kerkgangers).

Stelling 20: “Kerkgang bracht (of brengt, indien elders kerkend) me dichter bij God of het goddelijke” (voor kerkverlaters) en: “Kerkgang brengt me dichter bij God” (voor kerkgangers).

Stelling 36: “Toen ik de geloofsgemeenschap verliet, ervoer ik meeleven en steun vanuit de geloofsgemeenschap” (voor kerkverlaters) en: “Toen een dierbare de geloofsgemeenschap verliet, ervoer ik meeleven en steun vanuit de geloofsgemeenschap” (voor kerkgangers).

De soms zeer confronterende uitkomsten van de 37 stellingen zijn lezenswaardig en bieden, samen met de genuanceerde duiding, aanleiding tot verbindende gesprekken en initiatieven.

Open vragen

Ook de open vragen bieden een schat aan informatie. Van honderden deelnemers zijn de antwoorden per vraag te lezen. Het gaat dan om vragen als:

• Wat deed/doet jou pijn rondom kerkverlating? Welke opmerkingen ervaar je als ongewenst en/of oneerlijk?
• Wat deed/doet jou goed rondom kerkverlating? Welke opmerkingen en initiatieven ervoer/ervaar je als helpend en/of helend?
• Wat had je graag willen horen of weten toen je te maken kreeg met kerkverlating?
• Wat heb je geleerd of probeer je te leren sinds je met het proces van kerkverlating te maken kreeg? 

Sommige antwoorden zijn misschien voorspelbaar, anderen verrassend, schrijnend of ontroerend. Al met al een zeer bruikbaar naslagwerk voor iedereen die constructief wil bijdragen aan het emotioneel en psychosociaal welbevinden van degenen die kerkverlating als pijnlijk en ongewenst ervaren. Bij de duiding van de uitkomsten van de 37 stellingen staan daartoe al enkele helpende suggesties. Zeer aan te bevelen voor kerkwerkers, hulpverleners en natuurlijk voor een ieder die zelf direct of indirect te maken heeft met kerkverlating.