Dit artikel maakt deel uit van een serie over aangeleerde, op religie gebaseerde, belemmerende overtuigingen en de mogelijke gevolgen die deze kunnen hebben. Doel van deze serie is: herkenning en erkenning. Doelgroep: (onbewust) betrokkenen /slachtoffers (zowel gelovig als niet meer gelovig), therapeuten en kerkwerkers. Deze serie laat bewust het waarheidsgehalte van de overtuigingen buiten beschouwing en zoomt enkel in op de mogelijke gevolgen. Deze mogelijke gevolgen zijn samengesteld aan de hand van meer dan 1000 reacties en mails van twijfelaars en (ex-)gelovigen. In dit artikel worden de meest genoemde en als ‘klachtengevend’ ervaren gevolgen besproken. Meer info over dit project: >KLIK<

Dit is deel 6. 

Extern gezag

Voor degenen die liever een filmpje kijken, hier een filmpje. Voor alle anderen staat onder het filmpje een meer uitgebreide inhoud, maar dan in tekstvorm.

Wanneer je leert dat jouw gevoelens en gedachten er niet toe doen (aflevering 4), en dat het er alleen om gaat dat je gehoorzaamt (aflevering 5), bepalen anderen hoe jij behoort te leven en dan heb je dus te maken met extern gezag. Dat kunnen je ouders zijn, de kerkelijke gezagsdragers, en misschien wel iedereen van wie jij denkt dat hij of zij woorden van God spreekt.

De ander bepaalt of en met wie je een relatie mag hebben, of je de juiste kleding draagt, de juiste dingen zegt, de juiste boeken leest, de juiste muziek luistert, de juiste vrienden hebt… De macht van de ander kan dus heel ver gaan, vooral wanneer deze gelijk gesteld wordt aan ‘Gods wil’. Je kunt je voorstellen dat manipulatie en machtsmisbruik hier relatief eenvoudig een rol kunnen spelen.

Omdat de ander bepaalt, ben je waarschijnlijk sterk gericht op deze ander. Sommigen leerden zelfs dat ze niets meer waren dan een lege huls. Een buis waardoor Gods liefde de wereld in kon stromen. Het draaide om de ander en om God. In elk geval niet om jou. Jij was slechts een instrument. Binnenin jou zat niemand aan het roer, je wist misschien niet eens dat je een roer had. Je aandacht bevond zich aan de buitenkant van die lege huls. Daar rende je je rot om de signalen op te pikken van anderen. Wat wordt er van me verwacht? Wat is de bedoeling?

Het kan zijn dat je volgzaam en onderdanig bent. Omdat je geleerd hebt dat ‘gehoorzamen’ een deugd – en bovendien van levensbelang is.

Wanneer je in je programmering hebt zitten dat het normaal is om de ander te gehoorzamen, kan het zijn dat je eigenschappen hebt ontwikkeld die je aantrekkelijk maken voor dominante, overheersende en narcistische personen en partners. Partners die je ook nog eens zelf uitkiest, omdat je je bij hen vertrouwd en daardoor veilig voelt.

Ik zal niet beweren dat binnen orthodox religieuze groeperingen narcisme meer voorkomt dan daarbuiten, maar ik durf wel te stellen dat binnen bepaalde orthodox religieuze kringen een vruchtbare voedingsbodem ligt voor het ontwikkelen van de kenmerken van narcisme.

Ik zal voor de duidelijkheid enkele kenmerken van narcisme noemen. Misschien herken je daarin wel een bepaald godsbeeld. (Voor de duidelijkheid: ik heb het over een godsbééld en niet over ‘God’, ook doe ik geen uitspraak over het wel of niet bestaan van God.) En misschien doet de beschrijving je ook wel denken aan sommige kerkelijke gezagsdragers. Omdat binnen orthodox religieuze groeperingen vrijwel alleen mannen de leiding hebben, zullen vooral jongens de kunst van het domineren/heersen afkijken van de volwassen mannen, die voor hen de meest beschikbare rolmodellen zijn. Narcistische karaktereigenschappen kunnen ook bij vrouwen voorkomen.

Deze lijst is verre van volledig, maar enkele kenmerken die horen bij de narcistische persoonlijkheid zijn:

• zelfgerichtheid
• eisen van bewondering
• neerkijken op anderen
• bevelen uitdelen en eisen dat deze worden opgevolgd.
• ongevoelig zijn voor gevoelens van anderen, gebrek aan empathie.

Als je leerde om je eigen gevoelens te negeren en als je eraan gewend bent geraakt dat anderen dat ook doen, kan het zijn dat je empathisch vermogen niet goed ontwikkeld is. Niet alleen kreeg je weinig voorbeelden hiervan, maar ook is het voor echt ‘invoelen’ in de ander vereist dat je kennis hebt van soortgelijke gevoelens in jezelf. Mensen die in hun emoties zijn onderdrukt, missen soms dit vermogen tot invoelen (wat hen soms doet overkomen als ongevoelig en bot).

Aan de andere kant komt het ook voor dat het juist deze mensen zijn die zeer sterk meeleven met anderen (niet zelden middels ‘aangeleerde empathie’, als een ‘kunstje’ vanuit het hoofd), omdat ze nou eenmaal getraind zijn zich te richten op de ander. Je zou dus kunnen concluderen dat binnen een milieu waarin ‘extern gezag’ normaal gevonden wordt, zowel mensen worden ‘gekweekt’ die lijden aan kenmerken van een narcistische persoonlijkheidsstoornis als mensen die gevoelig zijn voor onderdrukking door een narcistische persoonlijkheid.

Nog even dit: ik beweer absoluut niet dat ‘gelovig opgevoed worden’ per definitie tot (relatie-)problemen leidt. Ook beweer ik niet dat narcisme alleen voorkomt in deze kringen. Narcisme, dominantie en onderdanigheid komen in alle bevolkingslagen en (sub)culturen voor. Dit gaat namelijk over menselijk gedrag en niet over religie. Al kan religie wel misbruikt worden in het menselijk gedrag en hier extra gewicht (angst voor straf!) aan toevoegen. Bovendien wordt binnen orthodoxe kringen ‘onderdanigheid’ gezien als deugd, wat een onderdanige programmering kan stimuleren.

Als je meer wilt lezen over relaties en een ongezonde programmering, klik dan op deze link:  https://dogmavrij.nl/onderdanig-naief-kijk-uit-voor-deze-mannen/

In de volgende aflevering van deze serie (aflevering 7) gaat het over de koppeling tussen liefde en pijn, die je mogelijk in je blauwdruk hebt zitten en die tot ongezonde situaties en relaties kan leiden.

Is dit herkenbaar? 

Graag ga ik met je in gesprek over wat leren leven met extern gezag met jou heeft gedaan en of de door mij genoemde gevolgen herkenbaar voor je zijn. Heb je misschien gevolgen ontdekt die ik niet noem? Deel dit dan gerust in een reactie onder deze blog. Laten we samen de religieuze blauwdruk ontrafelen!

Met alle liefde,

Inge